Ăn chay cũng có thể bị mỡ máu cao?

Thừa năng lượng

BSCK II Vũ Đức Chung, Chủ nhiệm khoa Nội tiêu hóa, Bệnh viện 354 cho biết, bệnh mỡ máu cao không chỉ gia tăng ở người bình thường, người béo mà cả những người gầy ăn chay trường như nhà sư cũng đang bị rất nhiều. Nhiều người không tin và "cự" lại bác sĩ khi kết luận bị cholesterol máu, phải dùng thuốc mà không hiểu mỡ máu cao không phải chỉ do ăn mỡ mà là do ăn các thực phẩm thừa năng lượng.

Trong 4 thành phần của mỡ có hai thành phần chủ yếu gây mỡ máu cao là tryglycerid và cholesterol. Mọi người vẫn thường nghĩ mỡ máu cao là do ăn nhiều thực phẩm chứa cholesterol và cholesterol chỉ có nhiều trong mỡ, trong phủ tạng động vật, trứng... mà không biết nó có rất nhiều trong cua, tôm, thịt bò... Đặc biệt, hầu hết mỡ hình thành dưới dạng chất béo trung tính gọi là triglycerides.

Triglycerides không chỉ phụ thuộc vào thức ăn béo mà vào lượng calo, tiêu thụ quá nhiều calo, calo sẽ được chuyển đổi thành triglycerides và lưu trữ bên trong các tế bào mỡ. Do đó, có nhiều người tuy ăn chay trường nhưng vẫn mắc bệnh rối loạn chuyển hóa, mỡ máu cao.

Nguyên nhân là do các thực phẩm ăn chay có nhiều chất dinh dưỡng, chẳng hạn như xôi, các loại đậu, đặc biệt là đậu tương cũng chứa tới 15 - 25%  chất đường, 15 - 20% chất béo, 35 - 45% chất đạm... đó là chưa kể các món chay hiện nay được chế biến gần như các món mặn dùng quá nhiều dầu chiên và dầu được chiên đi chiên lại làm biến đổi chất lượng dầu, làm tăng chất cholesterol xấu LDL, giảm cholesterol tốt HDL trong máu.

Sự mất cân bằng giữa tryglycerid và cholesterol sẽ khiến hai thành phần này đọng lại, làm hẹp lòng mạch, cản trở lưu thông máu. Những khối mỡ đóng này có thể vỡ ra, khiến huyết khối bám vào mảnh vỡ và dẫn đến tắc mạch, thiếu máu nuôi các cơ quan trong cơ thể. Tình trạng bít hẹp nếu xảy ra ở não thì gây tai biến mạch máu não, nếu ở ruột thì gây tắc ruột, ở tim gây nhồi (thiếu) máu cơ tim và ở chi gây tắc mạch chi...

Thuốc trị bệnh gây nhiều tai biến

Rối loạn chuyển hóa, mỡ máu cao có thể dẫn đến một số dấu hiệu gồm: Tăng chất béo lắng đọng dưới da được gọi là xanthoma (ban vàng), viêm tụy cấp, sưng và đau ở gan hoặc lá lách, đau ngực do giảm cung cấp máu cho tim, giảm cung cấp máu đến não gây ra tê liệt, chóng mặt, lú lẫn, mắt mờ, nhức đầu dữ dội, thậm chí là mất trí nhớ.

Vì thế, triglycerides cao không chỉ gây nên bệnh tim mạch, mà còn gây bệnh tiểu đường, viêm tụy cấp (biểu hiện ở việc bất ngờ đau bụng dữ dội, nôn mửa, sốt, nhịp tim nhanh, thở nhanh), tiểu đường, bệnh gan mạn tính (xơ gan, ung thư, suy gan...), sa sút trí tuệ và đau, tê chân.

Khi mỡ máu quá cao bắt buộc phải uống thuốc giảm mỡ máu statin...nhưng dùng lâu dài thuốc này sẽ gây mệt mỏi, rối loạn chức năng gan, rối loạn kinh nguyệt, liệt dương... nhất là ảnh hưởng nhiều đến thần kinh, tâm lý.

Để phòng và điều trị bệnh, phải tùy theo công việc mà ăn lượng calo phù hợp. Cần ăn nhiều rau xanh, chất xơ. Nên chăm tập luyện và làm các việc năng động để tiêu bớt lượng mỡ dư thừa, tránh việc tạo thành những cholesterol có hại. Chế độ phòng bệnh cần được thực hiện sớm. Từ 40 tuổi trở lên, nên đi xét nghiệm mỡ máu 6 tháng một lần.