“Kẻ giết người thầm lặng”

Mặc dù tăng huyết áp (THA) rất nguy hiểm nhưng khoảng 80% bệnh nhân không biết mình mắc phải, cho đến khi đột ngột bị tai biến mạch não, liệt, hôn mê. Bởi vì THA khó phát hiện, 90% không có biểu hiện điển hình. Theo GS-BS Nguyễn Lân Việt, THA gây các biến chứng tim mạch như: nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành, suy tim; tai biến mạch máu não (bao gồm cả xuất huyết não và nhũn não); biến chứng về thận, biến chứng về mắt, có thể dẫn đến mù lòa, thậm chí tử vong. Những ngày qua, miền Bắc lạnh rét, số bệnh nhân nhập viện do biến chứng THA tăng rõ rệt. Theo Viện Tim mạch quốc gia, nếu trước đây xuất hiện rải rác khoảng 3-5 ca/tháng thì hiện tại có ngày tiếp nhận 3 bệnh nhân.

Một nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, có gần 70% người bệnh không biết mình bị THA. Trong các bệnh nhân biết cũng chỉ có 11,5% được điều trị, và chỉ khoảng 19% được khống chế huyết áp đạt yêu cầu. Trong khi đó, tuân thủ điều trị sẽ giảm được huyết áp, ngăn chặn được đáng kể tử vong và tàn phế do các biến chứng gây ra. Ước tính, nếu cứ giảm được mỗi 10 mmHg huyết áp tâm thu ở người bị THA thì sẽ giảm được khoảng 30% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch, và giảm được 40% nguy cơ tử vong do tai biến mạch não.

Gia tăng đột quỵ não

Tại khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Châm cứu T.Ư (Hà Nội), số bệnh nhân nhập viện điều trị do tai biến mạch máu não tăng khoảng 30% trong những ngày giá rét vừa qua. Hầu hết các bệnh nhân đều có tiền sử THA. Theo bác sĩ Nguyễn Ngọc Cảnh, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu, có nhiều trường hợp đã từng điều trị THA nhưng lại kiểm soát không tốt do không tuân thủ điều trị theo hướng dẫn. “Nhiều người sau một đợt điều trị thấy huyết áp ổn định thì lại ngưng thuốc, điều này rất nguy hiểm cho sức khỏe bởi nó sẽ dẫn đến tình trạng huyết áp tăng cao đột ngột. Khi trời rét sẽ làm co mạch lại, khiến huyết áp tăng vọt, càng dễ gây ra tai biến”, bác sĩ Cảnh khuyến cáo.

GS-BS Nguyễn Lân Việt, Viện trưởng Viện Tim mạch quốc gia, cảnh báo thông thường khi trời lạnh thì các mạch máu co lại làm tăng huyết áp. Khi ra khỏi chăn ấm là lúc dễ bị nhiễm lạnh, sau đó đi vệ sinh lại thêm một lần mất nhiệt, cơ thể lạnh hơn nữa khiến cho mạch co, huyết áp tăng đột ngột. Tình trạng này dễ dàng dẫn đến các biến cố như vỡ mạch máu não, co mạch gây nên cơn đau thắt ngực.

Các thống kê cho thấy, nguy cơ bị các biến cố tim mạch tăng lên theo sự gia tăng của chỉ số huyết áp. Chỉ số huyết áp mức bình thường là 115/75 mmHg, nhưng nếu là 135/85 mmHg thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp 2 lần bình thường; chỉ số huyết áp 155/95 mmHg thì nguy cơ này tăng gấp 4 lần; và nếu huyết áp 175/105 mmHg thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn gấp 8 lần bình thường. Các dấu hiệu nghi ngờ do biến cố tim mạch gồm: đau thắt ngực hoặc cảm giác khó chịu vùng ngực; khó thở có thể xảy ra kèm hoặc không kèm với tức ngực; vã mồ hôi, buồn nôn, hay nhức đầu. Các dấu hiệu cảnh báo tai biến mạch não: đột ngột tê (hay yếu) một bên mặt, tay hoặc chân; đột ngột choáng, nói khó; đột ngột đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân...