Biếng ăn, chậm lớn: Ðiều trị có dễ?

Biếng ăn, ăn ít, gây ra thiếu nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như đạm, dầu mỡ, vitamin, các yếu tố vi lượng... Thiếu các chất này càng làm cho trẻ biếng ăn hơn, suy dinh dưỡng nặng hơn. Trẻ suy dinh dưỡng lại dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn và bé lại càng biếng ăn hơn sau các đợt bệnh đó.

Nguyên nhân gây biếng ăn ở trẻ

Tình trạng nhiễm khuẩn (dẫn tới ức chế các enzym tiêu hóa) hay gặp trong viêm đường hô hấp, viêm tai giữa.

Do đau trong viêm loét tại chỗ niêm mạc lưỡi, miệng, họng.

Do thiếu các enzym tiêu hóa (trong trường hợp thiếu các vitamin hay các yếu tố vi lượng cấu thành các enzym) hay gặp là thiếu vitamin B1, Fe, kẽm...

Do tâm lý trong những trường hợp không khí ăn quá căng thẳng, bị o ép quá thô bạo. Hoặc khi thời gian ăn kéo dài hay trẻ chỉ được ăn rất ít loại thức ăn.

Hậu quả quan trọng của biếng ăn không chỉ là tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em ngày càng nặng và kéo dài mà còn đồng thời ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý trẻ do bị la mắng nhiều và tâm lý cha mẹ do lo lắng. Đặc biệt, những trường hợp mẹ đang nuôi con bú nếu lo lắng sẽ ảnh hưởng xấu trực tiếp đến số lượng và chất lượng sữa.

Tổ chức Y tế Thế giới ước tính có khoảng 5% trẻ sinh ra đã lười bú, nhưng đến khi 2-3 tuổi, có đến 30-40% trẻ biếng ăn. Điều này chứng tỏ nguyên nhân phần nhiều do môi trường sống của trẻ gây ra.

Những biểu hiện của trẻ biếng ăn

Trẻ biếng ăn thường hay kèm nôn trớ, táo bón, hay quấy khóc.

Cân nặng, chiều cao thấp so với trung bình chuẩn lứa tuổi.

Điều trị trẻ biếng ăn

Nguyên tắc điều trị: Quá trình điều trị đòi hỏi rất tinh tế và kiên trì. Không nên tạo ra ngay một sự thay đổi quá lớn với chế độ ăn hiện tại mà nên áp dụng dần dần cho đến khi lượng ăn đạt được yêu cầu. Trong trường hợp có bệnh lý kèm theo, không nên uống quá nhiều loại thuốc để điều trị triệu chứng lâm sàng. Bước đầu chỉ nên có một sự can thiệp nhỏ, áp dụng các tiến trình chăm sóc và nuôi dưỡng tại nhà theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ dinh dưỡng. 

Chế độ ăn điều trị trẻ biếng ăn chậm lớn

Trẻ nhỏ còn bú mẹ: cho trẻ bú nhiều lần hơn nếu thời gian mỗi lần bú ít hơn bình thường. Nếu trẻ không ngậm bú được, người mẹ cần vắt sữa vào cốc rồi dùng thìa cho trẻ uống.

Đối với trẻ lớn hơn, đã ăn bổ sung:

Nên cho ăn các loại thức ăn mềm, đa dạng, dễ tiêu hóa và chia thành nhiều bữa nhỏ.

Cần thay đổi thức ăn và cho trẻ ăn những loại thức ăn trẻ tỏ ra thích hơn để khuyến khích trẻ ăn được nhiều, kích thích sự thèm ăn.

Cần chú trọng bồi dưỡng bằng các loại thức ăn giàu dinh dưỡng giúp trẻ nhanh bắt kịp tăng trưởng: Các loại thực phẩm giàu chất đạm: sữa mẹ, sữa bột công thức, trứng, thịt, cá. Ngoài ra, cần chú ý cho trẻ uống nhiều nước, nước hoa quả tươi và ăn thêm hoa quả để cung cấp đủ các vitamin và yếu tố vi lượng cho trẻ. 

TS. Phan Bích Nga (Viện Dinh dưỡng)