Chủ động phòng bệnh Ung thư vú

Phóng viên: Thưa bác sĩ, được biết vừa qua Đoàn công tác của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã triển khai khám sàng lọc ung thư vú cho người dân tại huyện Hải Hà. Vậy qua kết quả khám sàng lọc bác sĩ đánh giá như thế nào về nhận thức của người dân đối với bệnh ung thư vú tại địa phương này?
Bác sĩ Bùi Thị Minh Phương: Thực hiện kế hoạch hoạt động của Dự án phòng chống ung thư năm 2019, trong tháng 8, khoa Kiểm soát bệnh không lây nhiễm & Dinh dưỡng thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật đã phối hợp khoa Ung bướu của bệnh viện Đa khoa tỉnh thực hiện khám sàng lọc ung thư vú cho phụ nữ từ 35 tuổi trở lên tại 03 xã: Quảng Long, Quảng Thịnh, Quảng Đức huyện Hải Hà. Kết quả: số phụ nữ có nhân xơ 14/441 chiếm 3,2%, số phụ nữ có u/ nang tuyến vú 32/441 chiếm 7,2%. Qua đợt khám sàng lọc tại huyện Hải Hà, có thể thấy người dân đã quan tâm đến sức khỏe hơn, tuy nhiên còn có chị em chưa chủ động trong việc khám vú, khi chúng tôi khám sàng lọc phát hiện một số trường hợp u vú đã to bất thường.
Phóng viên: Ung thư vú là một căn bệnh thường gặp ở phụ nữ nhưng hiện nay vẫn còn nhiều chị em chủ quan, xem nhẹ việc đi khám tầm soát ung thư vú sớm. Thực trạng này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe của chị em, thưa bác sĩ?
Bác sĩ Bùi Thị Minh Phương: Theo điều tra của Tổ chức nghiên cứu ung thư thế giới năm 2018, tại Việt Nam ung thư vú là bệnh chiếm tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất trong các loại ung thư ở nữ giới. Nhưng hiện nay, hầu hết người trẻ vẫn dửng dưng trước những thống kê tử vong khổng lồ này, họ không hề nghĩ rằng, trong một tương lai không xa, có thể chính họ cũng nằm trong số đó. Ung thư vú là bệnh không loại trừ bất kỳ độ tuổi, đối tượng nào, ở giai đoạn đầu bệnh không biểu hiện ra ngoài bằng các triệu chứng lâm sàng rõ rệt nên thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, khi cơ hội chữa khỏi rất thấp. 
Do đó, tầm soát ung thư vú là một phương pháp vô cùng quan trọng để phát hiện bệnh sớm, tăng tỷ lệ chữa khỏi bệnh, giảm chi phí, tăng cơ hội bảo tồn tuyến vú, đồng thời tăng cơ hội sống sót cho người bệnh. 

Cán bộ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh khám sàng lọc ung thư vú cho người dân tại huyện Hải Hà

Phóng viên: Như bác sĩ vừa chia sẻ, ung thư vú là bệnh không loại trừ đối tượng nào, độ tuổi nào. Vậy xin bác sĩ cho biết, nguyên nhân mắc bệnh ung thư vú là gì và những ai có nguy cơ cao mắc bệnh này?
Bác sĩ Bùi Thị Minh Phương: Hiện nay, cũng như các bệnh ung thư khác, nguyên nhân gây ra bệnh ung thư vú chưa được biết rõ. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu dịch tễ học, người ta thấy rằng  nguy cơ ung thư vú tăng lên ở những phụ nữ: Tuổi từ 35 trở lên; Có kinh sớm (trước 12 tuổi) hoặc mãn kinh muộn (sau 55 tuổi); Không có con hoặc có con lần đầu muộn (>30 tuổi), phụ nữ sinh con mà không cho con bú; Tiền sử gia đình có người bị ung thư vú (mẹ, chị em gái ruột)…;Tiền sử xạ trị vùng ngực; Có tổn thương tiền ung thư: quá sản nội ống hoặc tiểu thùy không điển hình.
Ngoài ra, còn 1 số yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh ung thư vú như: Sử dụng rượu bia, thuốc lá, béo phì, ít hoặc không hoạt động thể lực, chế độ ăn uống nhiều thịt, giàu chất béo, ít rau quả, tiếp xúc tia xạ, hóa chất độc hại, sử dụng thuốc nội tiết…
Phóng viên: Những dấu hiệu cảnh báo bệnh ung thư vú là gì, thưa bác sĩ?
Bác sĩ Bùi Thị Minh Phương: Dấu hiệu phổ biến nhất của ung thư vú là cục u. U có thể không gây đau. Vậy nên nếu thấy bất cứ cục u nào ở vú, phải đến gặp bác sĩ để kiểm tra ngay. Một số dấu hiệu khác của ung thư vú đó là: Đau ở bầu hoặc núm vú; Thay đổi hình dạng, kích thước vú; Thay đổi da vùng vú: ngứa, dày lên, sần sùi như vỏ cam, thay đổi màu sắc da; Núm vú tụt, chảy dịch.
Đối với ung thư vú nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm và điều trị kịp thời, tỷ lệ chữa khỏi hoàn toàn có thể lên đến trên 90%. 
 Phóng viên: Để phòng bệnh ung thư vú cũng như phát hiện sớm bệnh, chị em cần lưu ý những gì, thưa bác sĩ?
Bác sĩ Bùi Thị Minh Phương: Hiện nay chưa có cách phòng bệnh đặc hiệu đối với ung thư vú. Tuy nhiên, việc loại trừ một số yếu tố nguy cơ có thể phòng ngừa bệnh như: Sinh con đầu lòng trước 30 tuổi và cho con bú; Cân nhắc khi sử dụng thuốc nội tiết: thuốc tránh thai, liệu pháp hormon đối với phụ nữ sau mãn kinh; Duy trì cân nặng hợp lý; Hoạt động thể lực thường xuyên, ít nhất 30 phút/ ngày, 5 ngày/ tuần; Dinh dưỡng hợp lý: Chế độ ăn lành mạnh, tăng cường rau xanh, trái cây, ít chất béo, hạn chế rượu bia; Hạn chế tiếp xúc tia xạ, ô nhiễm môi trường; Tầm soát ung thư vú định kỳ.
Ung thư vú ở giai đoạn đầu hầu như không có triệu chứng lâm sàng. Để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, chi em phụ nữ nên tầm soát sớm và định kỳ bằng các phương pháp tự khám vú và đến các cơ sở y tế để khám lâm sàng, siêu âm, chụp X quang tuyến vú.
Tự khám vú tại nhà là phương pháp quan trọng và hiệu quả nhất để phát hiện ung thư vú, trên 90% số trường hợp ung thư vú có thể phát hiện được bằng cách tự khám vú. Nếu tự khám vú, chị em có thể phát hiện được dịch chảy núm vú, các cục u, sự dày lên hoặc thay đổi màu sắc da của vú. Phụ nữ từ 20 tuổi nên tự kiểm tra vú mỗi tháng 1 lần tại nhà sau khi sạch kinh 3 ngày, phụ nữ mãn kinh nên chọn 1 ngày dễ nhớ ( ví dụ: ngày đầu tháng) để tự khám vú.  
 Khám vú tại các cơ sở y tế: Khám lâm sàng và chụp X quang vú. Phụ nữ từ 20 đến dưới 40 tuổi khám lâm sàng 1-3 năm/ lần. Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên khám lâm sàng và chụp vú hàng năm.
Đối với phụ nữ có nguy cơ cao: Tiền sử xạ trị vùng ngực, tiền sử gia đình mắc ung thư vú, có tổn thương tiền ung thư cần sàng lọc sớm hơn và thường xuyên hơn, từ 25 tuổi nên khám lâm sàng 6 – 12 tháng/ lần, chụp X quang vú hàng năm.
Phóng viên: Xin cảm ơn bác sĩ đã chia sẻ những thông tin hữu ích!