Đầy hơi và cách khắc phục

Đầy hơi là trình trạng khí ở trong đường ruột tích tụ nhiều. Hầu hết mọi người đều thải khí ra, số lần trung tiện trung bình khoảng 14 lần mỗi ngày và lên tới 20 - 23 cũng được coi là bình thường, hơn thế được xem là quá nhiều.  Khi trung tiện có thể phát loại khí không mùi: nitơ, hydro, carbon dioxide, methane và oxy. Nhưng khi trung tiện có mùi là do các chất khí như skatole, indole và các hợp chất chứa lưu huỳnh.

Nguyên nhân gây đầy hơi

Dư thừa khí trong đường tiêu hóa (thực quản, dạ dày, ruột non và đại tràng) có thể đến từ hai nguồn: do tăng lượng khí, do từ nuốt không khí hoặc tăng sản xuất khí tại đường ruột.

Nuốt không khí (aerophagia): điều này có thể xảy ra khi nuốt không đúng cách trong khi ăn uống.

Các hoạt động làm bạn dễ nuốt không khí như: ăn uống nhanh, nhai kẹo cao su, hút thuốc lá, ngậm kẹo cứng, uống đồ uống có ga, răng giả lỏng lẻo và tăng thông khí.

Hầu hết mọi người ợ hơi khi lượng khí dư thừa. Phần khí còn lại di chuyển vào ruột non rồi xuống ruột già phát ra thành trung tiện.

Người ta có thể phân tích các chất khí có thể giúp xác định xem nó có nguồn gốc từ nuốt khí (chủ yếu là nitơ, cũng oxy và carbon dioxide) hoặc sản xuất tại đường tiêu hóa (chủ yếu là carbon monoxide, hydrogen, và methane).

Các thực phẩm sinh khí nhiều:

- Tinh bột: như lúa mạch, bắp, mì, lúa mì có thể sinh ra nhiều khí qua quá trình được tiêu hóa và hấp thụ trong ruột già. Đậu: chứa một lượng lớn các đường phức tạp được gọi là raffinose, cũng có thể gây đầy hơi không mong muốn. Gạo là tinh bột duy nhất mà ít gây ra khí.

- Rau củ quả: một số loại rau như hành tây, cần tây, cải bắp, măng tây, cà rốt,bông cải xanh và cây họ đậu có chứa carbohydrate có thể tạo ra khí nhiều hơn.

- Đường: phổ biến là fructose (có trong trái cây sấy khô, mật ong, hành tây, atisô; nhiều loại thực phẩm và đồ uống có chứa xi-rô fructose với hàm lượng cao) và sorbitol (một chất thay thế đường có trong một số bánh kẹo không đường và kẹo cao su, có thể phát sinh đầy hơi.

- Đồ uống có ga, nước trái cây, bia và rượu vang đỏ.

- Đồ chiên và các loại thực phẩm béo nhiều có thể khiến quá trình tiêu hóa diễn ra chậm làm sinh ra khí nhiều.

Thiếu lactase: một nguyên nhân chính của đầy hơi là thiếu men lactase, làm giảm khả năng tiêu hóa lactose, một loại đường tự nhiên được tìm thấy trong sữa và các sản phẩm từ sữa như pho mát, kem và trong một số thực phẩm chế biến sẵn đi kèm với ngũ cốc, bánh mì. Chứng đầy hơi này thường đi kèm với tiêu chảy và vọp bẻ, nhưng cũng có thể xuất hiện đơn thuần là tạo ra khí mà thôi.

Các vấn đề khác:

- Hội chứng kém hấp thu: liên quan  đến thiếu các enzyme do tuyến tụy, mật hoặc niêm mạc của ruột.

Nếu vận chuyển qua đại tràng chậm lại vì bất cứ lý do gì, các vi khuẩn đã tăng cơ hội để lên men nguyên liệu còn lại. Nếu một người bị táo bón hoặc giảm chức năng của ruột vì bất cứ lý do gì, đầy hơi có thể đi kèm theo.

- Sự thay đổi trong thói quen đi tiêu có thể do:

Thiếu chất xơ.

Bệnh lý ký sinh trùng,bệnh viêm ruột, tắc nghẽn đường ruột (bao gồm cả ung thư), túi thừa, viêm túi thừa.

Suy chức năng tuyến giáp.

Sử dụng ma túy hay một số thuốc khác.

Tự khắc phục chứng đầy hơi

Bạn nên đến bác sĩ khi đầy hơi mà kèm theo: tiêu chảy, táo bón, máu trong phân, sốt, buồn nôn, ói mửa, đau bụng. Ngoài ra, bạn có thể tự khắc phục chứng đầy hơi.

Những cách phổ biến nhất để làm giảm sự khó chịu của chứng đầy hơi thường liên quan đến thay đổi chế độ ăn uống, và đôi khi do thói quen gây ra nuốt không khí.

Bắt đầu bằng cách cố gắng để loại bỏ các loại thực phẩm có vấn đề từ chế độ ăn uống của bạn. Lưu ý rằng thực phẩm này có thể gây khó tiêu đầy hơi cho người này nhưng người khác thì không sao.

Tránh ợ hơi: ngoài việc tránh các thức ăn gây đầy hơi, bạn nên để ý hành vi gây ra nuốt không khí, chẳng hạn như nhai kẹo cao su hoặc ăn kẹo cứng. Nên ăn chậm. Hãy chắc chắn rằng răng giả phù hợp.

Tránh ăn quá nhiều vì điều này góp phần đầy hơi cũng như bệnh béo phì.

Bạn chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ba bữa ăn. Bữa ăn nhỏ hơn sẽ làm tiêu hóa  dễ dàng hơn và có thể sinh ít khí. Ngoài ra uống trà bạc hà, trà gừng có thể giúp cải thiện các triệu chứng đầy hơi.

Hạn chế các thực phẩm giàu chất béo và đồ chiên để giảm đầy hơi và khó chịu.

Nếu mùi là một mối vấn đề mà bạn quan tâm: bạn nên dùng loại quần có chứa than hoạt tính, hoặc tấm lót bằng than được đặt bên trong quần áo, được thiết kế để giúp hấp thụ các khí được phát hành trong thời gian đầy hơi. Điều này có thể giúp cải thiện khí có mùi hôi.

Tập thể dục có thể giúp cải thiện các chức năng của hệ tiêu hóa và đường ruột của bạn, cải thiện táo bón, sẽ cải thiện được trình trạng đầy hơi.

Bạn cũng nên bỏ hút thuốc nếu bạn hút thuốc. Hút thuốc có thể làm bạn nuốt nhiều không khí hơn bình thường và khói thuốc lá có thể kích thích hệ thống tiêu hóa của bạn.

Trong một số tình huống đôi khi cũng phải dùng thuốc, một số thuốc thường được sử dụng như:

- Các enzyme lactase, hỗ trợ tiêu hóa lactose, có bán dưới dạng chất lỏng và dạng viên (Lactaid, Lactrase...). Thêm một vài giọt của lactase  vào sữa trước khi uống, hoặc nhai viên lactase ngay trước khi ăn giúp tiêu hóa thực phẩm có chứa lactose. Ngoài ra, giảm sữa và các sản phẩm khác có đường lactose.

- Alpha galactosidase được bổ sung chế độ ăn uống đã được chứng minh cải thiện tiêu hóa của carbohydrates có trong các loại đậu và một số rau trái, làm giảm các triệu chứng đầy hơi, như sản phẩm có tên là “Beano”, sản phẩm này chưa phổ biến ở Việt Nam.

 - Viên than: than hoạt tính hấp thụ khí trong hệ thống tiêu hóa, giúp giảm các triệu chứng đầy hơi.

- Thuốc có chứa simethicone: một chất chống tạo bọt dùng để điều trị đầy hơi, nó làm giảm tối thiểu sự hình thành khí và giảm các bọt khí, cải thiện chứng đầy hơi, khó tiêu.

- Bạn có thể dùng subsalicylate bismuth để giảm khí có mùi khó chịu do lưu huỳnh.

- Men vi sinh: cũng có thể hữu ích trong việc điều trị đầy hơi. Các vi khuẩn thân thiện sẽ giúp hỗ trợ tiêu hóa và giảm các triệu chứng đầy hơi, đặc biệt là ở những người có hội chứng ruột kích thích (IBS).

Nếu như với các biện pháp trên mà cũng không cải thiện triệu chứng, bạn nên khám bác sĩ để tìm rõ nguyên nhân và khắc phục.