Dậy thì sớm ở trẻ em

Phóng viên: Thưa bác sĩ, hiện tượng trẻ dậy thì sớm đang được các bậc phụ huynh hết sức quan tâm. Vậy, thế nào là dậy thì sớm, thưa bác sĩ?
Bs.CKI Đào Thị Thêm: Hiện nay ở nước ta, hiện tượng trẻ dậy thì sớm không còn là cá biệt. Dậy thì được coi là sớm nếu khởi phát trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Cá biệt có những bé gái khoảng 8 tuổi hoặc bé hơn đã dậy thì với các dấu hiệu phát dục như ngực to, có kinh nguyệt... Dậy thì sớm xuất hiện ở các bé gái nhiều hơn 10 lần so với các bé trai.
Cần phân biệt dậy thì thực thụ với chứng vú phát triển sớm - một rối loạn lành tính, trong đó ngực phát triển đơn thuần không kèm theo các dấu hiệu dậy thì khác. 
Phóng viên: Vậy, xin bác sĩ cho biết về nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ dậy thì sớm ?
Bs.CKI Đào Thị Thêm: Phần lớn các trường hợp dậy thì sớm ở trẻ hiện nay không rõ nguyên nhân, đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số bệnh lý có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra biến đổi này. Với một bé gái dậy thì sớm thì lý do trước tiên là do tự thân cơ thể bé gái có những rối loạn về mặt sinh dục. 
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ gây ra biến đổi này, đó là: Trẻ mắc bệnh u não, u nang buồng trứng, u tinh hoàn, các bệnh tuyến giáp; Lượng nội tiết tố nữ (estrogen) đưa vào cơ thể trẻ quá nhiều qua thực phẩm, đồ nhựa,...; Ăn những thực phẩm còn tồn dư hormon tăng trưởng; Nguyên nhân huyết thống; Do thuốc.
Phóng viên: Trẻ dậy thì sớm thường có những dấu hiệu gì, thưa bác sĩ?
Bs.CKI Đào Thị Thêm: Dậy thì sớm ở bé gái có biểu hiện đặc trưng là ngực phát triển, mọc lông mu hoặc lông nách, thay đổi hình dáng cơ quan sinh dục ngoài, bắt đầu có kinh nguyệt. Dậy thì sớm ở bé trai có các dấu hiệu như tinh hoàn hoặc dương vật to lên, xuất hiện lông mu hoặc lông nách, nổi mụn trứng cá, giọng trầm đi. Chiều cao, cân nặng tăng nhanh là biểu hiện dậy thì sớm ở trẻ được ghi nhận ở cả hai giới.
Trong suốt thời kỳ dậy thì, xương trẻ liên tục trưởng thành. Ở trẻ dậy thì sớm, giai đoạn trẻ cao lên nhanh sẽ bắt đầu sớm và kết thúc sớm hơn bình thường. Đầu tiên, trẻ sẽ lớn vọt lên so với bạn bè cùng lứa nhưng sau vài năm trẻ sẽ ngừng phát triển chiều cao và thường không thể đạt được chiều cao tối đa của người trưởng thành.
Phóng viên: Vậy, dậy thì sớm sẽ ảnh hưởng như thế nào đến trẻ, thưa bác sĩ?
Bs.CKI Đào Thị Thêm: Dậy thì sớm có nhiều ảnh hưởng với trẻ.
Ảnh hưởng về tâm lý: Những thay đổi trên cơ thể của bé gái dậy thì sớm có thể làm bé thấy ngại ngùng, xấu hổ vì cảm thấy khác biệt so với bạn bè, bị bạn bè trêu chọc. Điều này có thể khiến bé tự ti, trầm cảm và thậm chí để lại di chứng tâm lý cho đến khi trưởng thành. Để giúp con vượt qua giai đoạn khó khăn này, bố mẹ cần trò chuyện, giải thích cho bé hoặc thậm chí có thể cho bé gặp chuyên gia tư vấn tâm lý.
Quan hệ tình dục sớm: Sự phát triển tâm sinh lý quá sớm sẽ dẫn đến những ham muốn tình dục. Bé còn quá nhỏ, suy nghĩ chưa chín chắn nên dễ bị các đối tượng xấu lợi dụng và hậu quả là mắc phải các bệnh lây truyền qua đường tình dục hay mang thai khi tuổi đời còn quá nhỏ dẫn đến nạo, phá thai, để lại những sang chấn cả về thể chất lẫn tinh thần.
Hạn chế chiều cao: Những trẻ bước vào giai đoạn dậy thì khi quá sớm sẽ có giai đoạn dậy thì ngắn. Ban đầu, trẻ sẽ phát triển nhanh, cao lớn hơn so với các bạn cùng trang lứa, nhưng giai đoạn tăng trưởng ấy không kéo dài và khi giai đoạn ấy kết thúc, trẻ cũng chậm phát triển lại.
Ảnh hưởng đến kết quả học tập: Những biến đổi tâm sinh lý trong thời gian dậy thì dễ khiến trẻ lơ là, bỏ bê việc học. Bố mẹ nên khuyên nhủ, động viên và thường xuyên liên lạc với giáo viên để theo sát quá trình học tập của con.
Nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang: chu kỳ kinh nguyệt sớm trước khi 8 tuổi ở bé gái có nguy cơ phát triển thành chứng rối loạn nội tiết tố và gây hội chứng buồng trứng đa nang khi trưởng thành.
Phóng viên: Để tránh tình trạng trẻ dậy thì sớm hoặc khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bất thường về sinh lý thì các bậc phu huynh cần lưu ý những gì, thưa bác sĩ?
Bs.CKI Đào Thị Thêm: Trẻ dậy thì trước 8 tuổi còn rất bỡ ngỡ, nên cần được cha mẹ và người thân hướng dẫn cách chăm sóc vệ sinh và bảo vệ sức khỏe. Hơn nữa, trẻ còn quá bé để có thể thích ứng với những thay đổi tâm sinh lý tuổi dậy thì nên tâm lý bé có thể bị rối loạn, ảnh hưởng đến tương lai sau này. Cha mẹ nên theo dõi, chia sẻ, động viên con về những cảm nhận của tuổi mới lớn và tôn trọng sự riêng tư, chấp nhận sự bất bình thường để các con tự tin hơn.
Dậy thì sớm ở trẻ gây ra nhiều hệ lụy không mong muốn như giới hạn sự phát triển chiều cao, gây rối loạn tâm lý cho trẻ,... Vì vậy, nếu nghi ngờ trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm, các bậc phụ huynh nên cho con đi thăm khám, chẩn đoán và can thiệp sớm để đưa tốc độ tăng trưởng của trẻ về mức bình thường.
Phóng viên: Xin cảm ơn bác sĩ đã chia sẻ những thông tin hữu ích!