Hiệu quả của việc xét nghiệm HIV sớm

Bác sĩ khám bệnh cho bệnh nhân tại sơ sở điều trị Methadone Uông Bí

Hiện nay, trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu nhằm tìm kiếm cơ hội cho người bệnh HIV, tuy nhiên, vẫn chưa có thuốc đặc trị dứt điểm căn bệnh thế kỷ này. Từ năm 2013, tại Việt Nam thực hiện mục tiêu 90 – 90 – 90 trong phòng, chống HIV/AIDS (90 % người có HIV biết được tình trạng bệnh của mình; 90% người nhiễm HIV được điều trị ARV; 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng vi rút ở mức thấp). Vậy để thực hiện được mục tiêu đầu tiên thì phải xét nghiệm HIV- cách duy nhất để biết mình có bị nhiễm HIV hay không. Căn bệnh này thường sẽ không có biểu hiện rõ ràng ngay từ đầu mà sẽ chỉ xuất hiện ở giai đoạn 2,3,4. Vì lý do này mà nhiều người chủ quan, hoặc không biết mình mang trong người virus nên có nguy cơ cao làm lây nhiễm cho người khác. Bác sĩ CKI Lưu Thanh Hải, Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Quảng Ninh cho biết: Các đối tượng cần ưu tiên xét nghiệm HIV sớm gồm: “Người có hành vi nguy có cao như người sử dụng ma túy, người bán dâm, nam quan hệ tình dục đồng giới, người mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Bên cạnh đó, phụ nữ mang thai cũng rất cần được xét nghiệm HIV sớm, vì nếu phát hiện nhiễm HIV sớm sẽ được điều trị bằng thuốc kháng HIV cho bản thân và làm giảm tỉ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con xuống còn từ 2 đến 5%”.

Cán bộ y tế lấy mẫu xét nghiệm sàng lọc HIV  tại Tiên Yên

Việc xét nghiệm để phát hiện sớm HIV nhằm tăng hiệu quả điều trị và cải thiện sức khỏe cho người bệnh bởi nếu: Người được làm xét nghiệm HIV sớm, bản thân họ sẽ biết được tình trạng nhiễm HIV của mình để biết cách dự phòng, trường hợp nếu có kết quả khẳng định HIV dương tính sẽ được điều trị bằng thuốc kháng HIV (thuốc ARV), sức khỏe sẽ được cải thiện tốt nếu tuân thủ điều trị, thậm chí có nhiều trường hợp xét nghiệm tải lượng HIV ngưỡng phát hiện sẽ không có khả năng lây truyền HIV Qua đường tình dục, đó cũng là thông điệp K = K (tức là Không phát hiện = Không lây truyền) mà được ưu tiên trong chiến dịch truyền thông về HIV/AIDS.
Bác sĩ CKI Lưu Thanh Hải cho biết thêm: "Thực tế hiện nay, nhiều người nhiễm HIV vẫn chưa biết tình trạng nhiễm HIV của mình. Họ sẽ có thể “vô tình” là nguồn lây nhiễm HIV cho cộng đồng do không được tư vấn và tiếp cận các dịch vụ dự phòng; đồng nghĩa với việc họ cũng không được tiếp cận với các dịch vụ điều trị ARV sớm để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và giảm lây truyền ra cộng đồng".
Hiểu được tầm quan trọng của việc xét nghiệm để sàng lọc, phát hiện sớm đối tượng nhiễm HIV góp phần thực hiện thành công mục tiêu 90-90-90, tiến tới kết thúc dịch bệnh AIDS vào năm 2030. Trong thời gian qua, Quảng Ninh đã triển khai quyết liệt toàn diện các dịch vụ từ dự phòng, chẩn đoán và quản lý chăm sóc, điều trị HIV/AIDS. Hiện TTKSBT tỉnh Quảng Ninh là đơn vị được phép xét nghiệm khẳng định những trường hợp HIV dương tính trên địa bàn tỉnh. Tất cả những trường hợp có nhu cầu xét nghiệm hoặc trong đối tượng có nguy cơ đều được tư vấn, xét nghiệm HIV theo quy định. 
Với hệ thống xét nghiệm tiên tiến, hiện đại cùng đội ngũ cán bộ y tế có chuyên môn cao, việc xét nghiệm sàng lọc HIV hiện tại trả kết quả trong khoảng 2 giờ, nếu xét nghiệm khẳng định thì tùy từng trường hợp có thể trong vòng 24 giờ hoặc từ 5 đến 7 ngày. Ngoài ra, TTKSBT tỉnh Quảng Ninh cũng là đầu mối thực hiện tiếp nhận mẫu có phản ứng với HIV từ các bệnh viện, cơ sở y tế trong tỉnh chuyển đến để làm khẳng định HIV. Là đầu mối về hoạt động phòng, chống tuyến tỉnh, khoa Phòng, chống HIV/AIDS có chức năng, nhiệm vụ thực hiện quản lý, theo dõi những người bị nhiễm HIV và người được điều trị ARV thông qua các Trung tâm Y tế tuyến huyện, thị xã, thành phố thực hiện điều tra, rà soát người bị nhiễm HIV và được chuyển gửi đến các cơ sở điều trị HIV/AIDS để được điều trị bằng thuốc kháng HIV. Đồng thời giám sát, hỗ trợ chuyên môn cho các các cơ sở điều trị HIV/AIDS thông qua phần mềm HIV INFO 3.1 và phần mềm quản lý điều trị HIV/AIDS.
Theo bác sĩ Lưu Thanh Hải: Bằng nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt, sau 16 năm triển khai Chỉ thị 54-CT/TW (ngày 30/11/2005) của Ban Bí thư về “Tăng cường lãnh đạo công tác phòng, chống HIV/AIDS trong tình hình mới”, tỉnh Quảng Ninh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong công tác phòng, chống HIV/AIDS. Trong năm 2020, toàn tỉnh ghi nhận 190 ca nhiễm HIV, tỉ lệ bệnh nhân nhiễm đang được điều trị thuốc ARV là 5.008/5.560 chiếm 91%, số người nhiễm mới liên tục giảm qua các năm.
Lây nhiễm HIV hoàn toàn có thể phòng tránh thông qua các biện pháp dự phòng như tình dục an toàn, sử dụng bơm kim tiêm sạch, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế (Thuốc Methadone). Quan trọng hơn, mỗi người nên chủ động tham gia xét nghiệm HIV theo định kỳ, để sớm biết tình trạng nhiễm HIV và tiếp cận sớm thuốc kháng vi rút HIV, có như vậy mới bảo vệ sức khỏe cho bản thân và giảm nguy cơ lây lan cho cộng đồng.