Những nguyên tắc dinh dưỡng cho trẻ

Những nguyên tắc và căn cứ cho một chế độ dinh dưỡng đúng cho sức khoẻ cũng như sự phát triển của trẻ?

1. Làm thế nào để trẻ thích ăn trái cây?

Trái cây có thể được sử dụng cho các bữa ăn nhẹ, vào buổi sáng hay buổi chiều khi trẻ đói và không nhất thiết là phải cuối bữa ăn. Những buổi đi chơi hay một hoạt động thể chất là những cơ hội tốt để giúp trẻ “học” ăn trái cây.

Một điều khá thú vị là các trẻ thường rất ghét vỏ cũng như hình thức ban đầu của các loại trái cây. Một sự chuẩn bị tốt sẽ hấp dẫn trẻ: một quả táo hay lê được gọt vỏ và cắt thành những miếng nhỏ, bày trên một chiếc đĩa bắt mắt thì không trẻ nào từ chối ăn thử.

2. Làm thế nào để trẻ thích rau?

Để trẻ nghiến ngấu với những loại rau sống hợp vệ sinh, không có gì tốt hơn là cắt chúng thành những đoạn nhỏ, hướng dẫn chúng ăn kèm với nước dùng (nước chấm, nước sốt…).

Bạn có thể “bỏ qua” thói xấu bốc tay khi trẻ dung tay nhón miếng cà rốt, súp lơ, dưa chuột, cà chua. Đó là cách tốt nhất kích thích xúc giác của trẻ, một trong các giác quan đóng vai trò quan trọng trong  kích thích trẻ làm quen và chấp nhận các loại thức ăn.

Giống như trái cây, cách trình bày cũng đóng vai trò khá quan trọng: hãy tận dụng vẻ đẹp của những chiếc đĩa (có hoạ tiết, hình dạng độc đáo) kết hợp với màu sắc của các loại rau, nhưng chú ý không nên thái quá.

Nhiều bà mẹ tận dụng một chiếc đĩa để bày tất cả loại rau lên trên đó, mà quên mất rằng trẻ không thích sự trộn lẫn. Đừng ngại trẻ bị giây bẩn mà không cho chúng tham gia vào các khâu chuẩn bị (nhặt rau, rửa rau,…) vì không một trẻ nào từ chối món ăn do chính tay mình chuẩn bị.

3. Tránh thừa cân cho trẻ

Khuyến khích trẻ tích cực vận động từ nhỏ. Cần cẩn trọng trước chế độ dinh dưỡng đa dạng quá sớm. Khi trẻ lớn lên, tạo điều kiện cho trẻ tham gia nhiều hoạt động như đi xe đạp, chơi thể thao (đá bóng, bơi lội…).

Không tạo thói quen ăn vặt mà nên cấu trúc 4 bữa ăn/ngày thật hợp lý. Tránh cho trẻ vừa ăn vừa đùa nghịch hay xem tivi, đồng thời dạy con nhai thức ăn thật kỹ, không nuốt chửng có hại cho dạ dày. Dè chừng trước các thức ăn chế biến sẵn, quan tâm đến khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ để không tạo những thái quá.

4. Tránh các dị ứng thực phẩm cho trẻ

Không phải lúc nào chúng ta cũng có thể phòng ngừa dị ứng một cách hiệu quả nhưng có một điều chắc chắn là sữa mẹ và chế độ dinh dưỡng đa dạng sau 6 tháng đầu có tác dụng bảo vệ trẻ.

5. Bữa điểm tâm

Không có gì tốt hơn là tấm gương của người lớn bằng cách dậy sớm (trước khoảng 30 phút) để chuẩn bị bữa sáng cho cả nhà. Bữa điểm tâm có tác dụng điều hoà việc hấp thụ các thức ăn cuả các bữa ăn tiếp theo.

Nếu trẻ không cảm thấy đói lúc thức dậy, hãy cho trẻ dùng một ly nhỏ nước ép trái cây để kích thích cảm giác ngon miệng. Trong trường hợp tồi tệ nhất, có thể cho trẻ mang theo một số đồ ăn sáng như xôi, bánh mỳ, bánh ngọt, hộp sữa để đến lớp khi đói trẻ có thể lót dạ. Nhưng tốt nhất là nên cho trẻ ăn sáng tại nhà.

6. Bữa chiều

Các chuyên gia dinh dưỡng gọi đây là “bữa ăn thứ 4” trong ngày của trẻ. Khoảng thời gian quá dài từ bữa trưa cho đến bữa tối khiến trẻ sẽ cảm thấy đói ngấu nghiến nên thường ăn quá no vào bữa cuối cùng trong ngày. Bữa chiều là bữa ăn nhẹ, có thể là sữa chua hay trái cây…

7. Khi trẻ ăn quá ít

Điều quan trọng là phải theo dõi nhịp độ phát triển, bởi trên nguyên tắc một đứa trẻ không bao giờ bị bỏ chết đói. Ngược lại, nó có thể biểu hiện những bất bình thường: hôm thì ăn nhấm nháp, hôm thì ăn ngấu nghiến…vì trẻ có thể tự cân bằng các bổ sung bằng nhiều ngày.

Do vậy, tránh ép buộc trẻ và biến các bữa ăn thành những thời điểm căng thẳng hay xung đột, ầm ĩ tiếng quát mắng. Cũng tránh lấy những món ăn vặt trẻ yêu thích ra làm quà thưởng.

8. Khi trẻ ăn quá nhiều

Khi đó phải chú ý đến nhịp độ mập lên của trẻ. Nếu nó tiến triển bình thường, thì chỉ cần giám sát khẩu phần ăn và tránh cho trẻ ăn vặt. Một bữa ăn ngon miệng đủ chất gồm nhiều glucid kết hợp (cơm, bánh mỳ, bánh xốp, rau khô…), có trái cây và rau thay vì các thức ăn nhiều chất béo có đường. Và dĩ nhiên không quên khuyến khích trẻ vận động.

9. Làm thế nào để trẻ thích ăn thịt?

Nếu trẻ không thích ăn thịt, chúng ta có thể tìm thấy các nguồn protein động vật khác thay thế (trước khi sở thích của chúng tiến triển): cá, trứng, các chế phẩm từ sữa…Hoặc có thể kết hợp các prôtêin thực vật với động vật như trẻ có thể ăn phô mai, trứng ốp lết…

10. Cần bổ sung dinh dưỡng như omêga-3 và các vitamin?

Các axít béo, chủ yếu là omega 3 rất cần thiết cho sự phát triển của não và hệ thần kinh của trẻ thông qua chế độ dinh dưỡng. Ban đầu, chúng được bổ sung nhờ sữa mẹ và sau này là các thực phẩm như các loại cá béo (ăn ít nhất 2lần/tuần), dầu cải…

Một chế độ dinh dưỡng đa dạng và cân bằng phải đảm bảo tránh những thiếu hụt về axít béo, vitamin hay khoáng chất. Chúng ta có thể làm cho chế độ dinh dưỡng hợp với mùa và nhu cầu: ví dụ mùa đông là thời điểm thuận lợi cho các chứng sổ mũi chính vì thế nên cần cho trẻ ăn nhiều cam quýt để bổ sung nhiều vitamin C.

Không nên lạm dụng các loại thuốc bổ sung vitamin, chỉ dùng khi có chỉ định của bác sỹ vì một viên nén 500mg có chứa vitamin C tương đương với 1kg cam. Như vậy, lượng  vitamin vượt quá nhu cầu của cơ thể trẻ.