Sử dụng kháng sinh đảm bảo an toàn và hiệu quả

PV: Xin chào Dược sĩ. Xin Dược sĩ cho biết kháng sinh là gì?
Dược sĩ Đàm Thị Lâm: Kháng sinh (antibiotics) là những chất kháng khuẩn có tác dụng ức chế sự phát triển của các vi sinh vật. Kháng sinh cũng là một nhóm thuốc đặc biệt vì việc sử dụng chúng không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh và đây là việc không chỉ của ngành Y tế mà của cả cộng đồng. Do đó, nhiệm vụ ngăn chặn sự kháng kháng sinh là vấn đề cấp bách nhất hiện nay. 
PV: Khi lạm dụng thuốc kháng sinh sẽ để lại những hậu quả gì, thưa Dược sĩ? 
Dược sĩ Đàm Thị Lâm: Việc lạm dụng kháng sinh sẽ gây ra hậu quả tai hại, rộng lớn và lâu dài cho toàn xã hội, đó là tạo ra đề kháng kháng sinh và lãng phí của cải, độc hại cho người dùng…
Hậu quả là các kháng sinh được sử dụng theo đúng phác đồ điều trị nhưng không hiệu quả, vi khuẩn gây bệnh vẫn tồn tại và có thể lây truyền sang người khác, làm tăng chi phí điều trị, tăng ngày nằm viện, gia tăng vi khuẩn đa kháng và có thể đến khi có bệnh mà không có thuốc 

Ứng dụng CNTT trong bán, quản lý thuốc tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh (Ảnh: Báo Quảng Ninh)

PV: Thưa Dược sĩ, vậy với những bệnh nào nên sử dụng kháng sinh và những bệnh nào không nhất thiết sử dụng?
Dược sĩ Đàm Thị Lâm: Kháng sinh là những thuốc chỉ có tác dụng với bệnh do vi khuẩn gây ra và không có hiệu quả với bệnh do nhiễm vi rút như cảm lạnh, ho, cúm. Vì vậy có vài điều chúng ta nên làm để hạn chế đề kháng kháng sinh là: Không dùng kháng sinh khi mắc bệnh do vi rút như cúm, cảm lạnh; Không tự mua kháng sinh dùng, mà có bệnh phải đến cơ sở y tế khám nếu cần bác sĩ kê đơn cho phù hợp với tình trạng bệnh.
PV: Hiện nay, để phòng, chống kháng kháng sinh đơn vị đã triển khai những hoạt động gì?
Dược sĩ Đàm Thị Lâm: Ngay sau khi BYT có QĐ 772/QĐ-BYT hướng dẫn thực hiện quản lý sử dụng kháng sinh trong bệnh viện thì Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh đã thành lập ban quản lý sử dụng kháng sinh và xây dựng các quy định về quản lý sử dụng kháng sinh trong bệnh viện; liên tục tập huấn đào tạo và tham dự hội thảo về sử dụng kháng sinh an toàn hợp lý, các bác sĩ ký cam kết sử dụng kháng sinh có trách nhiệm. Bên cạnh đó, Ban Quản lý sử dụng kháng sinh đã triển khai thực hiện được rất nhiều việc như: Xây dựng danh mục kháng sinh cần hạn chế sử dụng, kháng sinh cần phê duyệt trước khi sử dụng, quy trình và phiếu yêu cầu kê đơn kháng sinh, hướng dẫn chuyển kháng sinh đường tiêm/truyền sang đường uống; Xây dựng phác đồ sử dụng kháng sinh trong bệnh viện, kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật; Giám sát việc kê đơn kháng sinh của bác sĩ, nghiên cứu phân tích tình hình sử dụng kháng sinh tại các khoa lâm sàng.
PV: Xin Dược sĩ cho biết các nguyên tắc để sử dụng kháng sinh đảm bảo an toàn, hiệu quả?
Dược sĩ Đàm Thị Lâm: Thuốc nói chung cần phải sử dụng an toàn và hiệu quả. Riêng với kháng sinh là thuốc trị bệnh nhiễm khuẩn cần phải đặc biệt lưu ý. Bởi vì nếu sử dụng kháng sinh không hợp lý sẽ đưa đến tác hại rất lớn. Thứ nhất, chỉ sử dụng kháng sinh khi thật sự bị bệnh nhiễm khuẩn. Bởi, chỉ có thầy thuốc điều trị dựa vào kinh nghiệm chữa bệnh, dựa vào xét nghiệm, làm kháng sinh đồ mới xác định được có nhiễm khuẩn hay không. Hai là, phải chọn đúng loại kháng sinh. Nếu chọn dùng kháng sinh không đúng loại bệnh thuốc sẽ không có hiệu quả. Ba là, phải có sự hiểu biết về thể trạng người bệnh. Ðặc biệt đối với các phụ nữ có thai, người già, người bị suy gan, suy thận, chỉ có thầy thuốc điều trị mới có đủ thẩm quyền cho sử dụng kháng sinh. Tiếp đến là phải dùng kháng sinh đúng liều đúng cách; phải dùng kháng sinh đủ thời gian; chỉ phối hợp nhiều loại kháng sinh khi thật cần thiết và phòng ngừa bằng thuốc kháng sinh phải thật hợp lý. Chỉ có những trường hợp đặc biệt thầy thuốc mới cho dùng thuốc kháng sinh gọi là phòng ngừa.
Để bảo đảm sử dụng kháng sinh hợp lý là vấn đề phức tạp, đòi hỏi phải có kiến thức và trình độ chuyên môn. Do vậy, việc sử dụng thuốc kháng sinh cần theo sự chỉ định của bác sĩ và theo sự hướng dẫn của dược sĩ.
PV: Xin cảm ơn Dược sĩ đã chia sẻ những thông tin hữu ích!