Hai dạng rối loạn giấc ngủ
Ở người cao tuổi, rối loạn giấc ngủ thường gặp ở 2 dạng sau đây:
Mất ngủ: Biểu hiện là giấc ngủ trong đêm ngắn dưới 4 giờ. Thời gian ngủ không đủ, khó đi vào giấc ngủ nên ngủ rất khuya hay đi vào giấc ngủ dễ nhưng thức giấc rất sớm rồi trằn trọc đến sáng. Ban ngày, người mệt mỏi, lừ đừ, không muốn làm bất cứ việc gì. Nguyên nhân của rối loạn dạng này thường là do các nguyên nhân sau:
- Môi trường xung quanh không yên tĩnh.
- Dùng các chất gây hưng phấn trước khi ngủ (trà, cà phê hay một số loại thuốc như Amphetamin, Methylphenidate…). Một số người có thói quen uống chút rượu trước lúc ngủ, khi ngưng đột ngột cũng có thể gây mất ngủ. Tình trạng này cũng dễ gặp ở những trường hợp dùng thuốc an thần lâu ngày mà ngưng đột ngột.
- Đau mãn tính ở khớp hay cột sống, dị ứng về đêm, khó thở khi ngủ, chứng co giật chân khi ngủ, rối loạn nhịp tim, suy tim, trào ngược thực quản, tiểu đêm nhiều lần, có các bệnh nội tiết như hội chứng cushing, cường tuyến giáp trạng…
- Do tác dụng phụ của thuốc trị các chứng bệnh khác, như thuốc trị cao huyết áp nhóm tác dụng lên hệ thần kinh trung ương, nhóm ức chế thụ thể bêta tan trong mỡ hay các thuốc trị trầm cảm…
- Người trung niên và cao tuổi bị trầm cảm cũng là nguyên nhân gây mất ngủ, nhất là lúc gần sáng.
- Tình trạng lo âu mãn tính kéo dài ngoài việc gây mất ngủ còn có thể bị những cơn ác mộng xảy ra trong giấc ngủ.
- Lười vận động thể lực, không tập thể dục hay chơi thể thao thường xuyên.
Đảo lộn giấc ngủ: Là hiện tượng không ngủ được vào ban đêm mà ngủ vào ban ngày. Đảo lộn giấc ngủ khác với mất ngủ là người ta không ngủ được vào ban đêm, thay vào đó là ngủ ban ngày; còn ban đêm thì rất tỉnh táo, cơ thể làm việc bình thường.
Tình trạng đảo lộn giấc ngủ hay gặp ở người lớn tuổi do rối loạn chức năng hoạt động tại não trong quá trình lão hóa hoặc xảy ra sau tai biến mạch máu não, sau một cơn bệnh nặng…
Tám biện pháp phòng ngừa
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, để tránh rối loạn giấc ngủ, chúng ta cần thực hành những việc sau đây:
- Tập thể dục, chơi thể thao vào buổi sáng, cân bằng giữa lao động trí óc và lao động tay chân, thư giãn hoặc giải trí hợp lý.
- Tạo môi trường yên tĩnh, không có ánh sáng khi ngủ.
- Dùng những yếu tố vật lý có thể gây ngủ như tiếng động đều đều, tiếng mưa rơi, tiếng lá xào xạc, tiếng hát ru…
- Không suy nghĩ miên man và tập trung vào nhịp thở; đếm số 1, 2, 3 để tự gây ức chế ở vỏ não.
- Không dùng các chất gây hưng phấn trước khi ngủ (như trà, cà phê, sô-cô-la…), không ăn uống no trước khi ngủ.
- Ngừng các loại thuốc có thể gây mất ngủ (như Amphetamin, Methylphenidate…).
- Điều trị các bệnh như đau nhức, dị ứng, bệnh tim mạch, đái tháo đường…
- Tạo giấc ngủ bằng thuốc an thần. Lưu ý là dùng đúng liều lượng và loại mà bác sĩ chỉ định, nếu tự sử dụng sẽ dễ dẫn đến cơ thể bị nghiện, thậm chí ngộ độc thuốc ngủ.
Giấc ngủ chính là một quá trình ức chế lan tỏa có tác dụng bảo vệ vỏ não giúp cơ thể phục hồi sức lực, tăng cường thu nạp các chất dinh dưỡng, khôi phục sức khỏe bị hao tổn trong lúc thức vận động làm việc. Người bệnh và người mệt nhọc rất cần giấc ngủ yên tĩnh để phục hồi sức lực. |
