Khả năng nhạy bén quan sát, kỹ năng phân tích và giải quyết vấn đề từ lâu không phải là điểm mạnh của hầu hết học sinh Việt Nam. Tuy nhiên, theo công bố của Viện Nghiên cứu Giáo dục từ cuộc khảo sát vào tháng 5, 7,1% học sinh tiểu học tại Hà Nội và TP HCM được đánh giá có kỹ năng phân tích thông tin tốt. Kết quả này khiến nhiều người băn khoăn.

Những bảng điểm cao hàng tháng các em học sinh mang về báo cáo với phụ huynh chưa hẳn là một kết quả đáng mừng. Với phương pháp dạy và học còn nhiều bất cập, nặng về lý thuyết như hiện nay, không nhiều học sinh tiểu học đạt điểm 9,10 biết cách xử lý và phân tích thông tin.

Phụ huynh cần quan tâm và bồi dưỡng khả năng nhạy bén cho con.

Ở cấp tiểu học, bài toán "vừa gà vừa chó, bó lại cho tròn, ba mươi sáu con, một trăm chân chẵn" được xem là bài toán mẫu điển hình của dạng toán giả thiết tạm. Các em học sinh sẽ đặt các giả thiết tạm để tìm ra số lượng gà và chó khi biết được tổng số chân và số chân con này hơn số chân con khác. Đa phần với bài toán giả thiết tạm thông thường, học sinh học thuộc lòng theo cách giải của bài toán mẫu trên và thực hiện với những phép toán tương tự.

Khi giáo viên cho thêm đối tượng ẩn vào đề bài, hầu hết các em đều cảm thấy rối, kể cả học sinh giỏi. Với bài toán có nhiều đối tượng là nhiều loại xe có số bánh xe khác nhau, ta phải giả thiết tạm 2 lần để lần lượt tìm ra đáp số là số bánh xe của mỗi loại. Đây chính là dạng giả thiết tạm kép, đòi hỏi học sinh phải tư duy, tìm ra hướng giải quyết sáng tạo so với bài toán mẫu.

Việc tìm các cách giải khác nhau của một bài toán gắn liền với việc nhìn vấn đề dưới nhiều khía cạnh khác nhau. Chẳng hạn, trong bài toán trên, các em phải xác định được xe ôtô thì có 4 bánh, xe đạp thì có 2 bánh nhưng xe xích lô có 3 bánh.

Nếu không có óc quan sát và vận dụng từ thực tế, các em sẽ lúng túng khi xác định số bánh của mỗi loại xe. Điều quan trọng sau mỗi bài toán không chỉ dừng lại ở việc tìm được nhiều cách giải khác nhau mà còn là việc rèn luyện năng lực tư duy nhạy bén, sáng tạo cho học sinh.

Theo tiến sĩ Kim Dung, Viện phó Viện Nghiên cứu giáo dục, đối với học sinh tiểu học, kỹ năng giải quyết vấn đề rất quan trọng, giúp các em hình thành kiến thức, kỹ năng và thái độ hợp lý. Giải quyết vấn đề là một quá trình làm việc trí óc nhằm phát hiện, phân tích và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày, trong học tập và làm việc.

Khi có khả năng tự mình phân tích, giải quyết vấn đề để vượt qua khó khăn, trẻ sẽ tự tin hơn, đồng thời hào hứng khám phá những kiến thức mới, từ đó phát triển niềm đam mê học tập thực sự xuất phát từ bản thân và luôn mong muốn tiến bộ hơn.

Mong muốn con cái đạt thành tích cao trong học tập và thành công trong cuộc sống về sau là điều mà các bậc phụ huynh đặt lên hàng đầu. Để giúp trẻ phát triển vững chắc và phát huy trí tuệ, phụ huynh cần quan tâm đầu tiên đến việc chăm sóc dinh dưỡng hợp lý cho trẻ. Khả năng tư duy, học hỏi của bé chỉ phụ thuộc một phần nhỏ vào gene di truyền, phần còn lại yếu tố dinh dưỡng. Dinh dưỡng có vai trò quan trọng hơn và tác động lớn đến sự phát triển trí tuệ của trẻ. Cấp một chính là thời gian bé phát triển mạnh mẽ cả thể chất lẫn trí não nên rất cần nhiều năng lượng.

Vì thế, phụ huynh nên có sự đầu tư về chất hơn nữa cho bữa ăn của con em mình, đặc biệt là các acid béo như Omega 3 và 6 cùng các nguyên tố vi lượng - những thành phần đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng nhạy bén trong quan sát, phân tích và giải quyết vấn đề của trẻ.

Học tủ, học theo mẫu là những nguyên nhân cản bước thành công của trẻ em Việt Nam. Ngoài sự tác động của môi trường xã hội, bạn có thể chủ động thay đổi điều này, bằng cách đầu tư đúng đắn cho sự phát triển toàn diện về thể chất lẫn trí tuệ cho con.