Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết đang theo dõi biến chủng phụ XBB.1.16 của Omicron, còn gọi là Arcturus, xuất hiện ở khoảng 20 quốc gia, làm tăng số ca nhiễm.

Tiến sĩ Poonam Khetrapal Singh, giám đốc WHO Đông Nam Á, nói Ấn Độ đang ghi nhận dịch bệnh gia tăng ở mức độ tương tự làn sóng Omicron cuối năm 2022. Hiện XBB.1.16 tiếp tục được phát hiện ở Singapore, Indonesia và Malaysia.

Đây là biến chủng lây lan nhanh nhất, tính đến nay, tốc độ nhân lên đáng báo động. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng cho thấy nó khiến số ca nhập viện và tử vong tăng cao hơn, theo cơ quan y tế Liên Hợp Quốc.

XBB.1.16 là một trong 600 biến chủng phụ của Omicron, tái tổ hợp từ BA.2.10.1 và BA.2.75. Hiện tượng tái tổ hợp xảy ra khi một người nhiễm nhiều biến chủng riêng biệt cùng lúc, cho phép hai biến chủng khác nhau tương tác trong quá trình sao chép. Khi vật liệu di truyền trộn lẫn, chúng sẽ tạo ra phiên bản lai mới, theo Thư viện Memorial Sloan Kettering, Mỹ.

Sự khác biệt của XBB.1.16

XBB.1.16 có cấu hình tương tự biến chủng XBB.1.5, nhưng khả năng lây bệnh nhanh chóng hơn, chuyên gia dịch tễ học của WHO, bà Maria Van Kerkhove, nói. Nó có thêm ba đột biến trong protein gai là E180V, F486P và K478R.

Trong đó, đột biến F486P giúp vượt qua các kháng thể chống Covid-19 tạo ra từ tiêm chủng hoặc nhiễm bệnh tự nhiên. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đột biến K478R ở XBB.1.16 mới là nguyên nhân khiến số ca nhiễm tại Ấn Độ gia tăng.

Bà Van Kerkhove lưu ý triệu chứng điển hình là sốt, đau đầu, đau họng, sổ mũi, mệt mỏi, ho, giống với biến chủng Omicron khác. Báo cáo từ Ấn Độ và nhiều quốc gia khác chỉ ra rằng XBB.1.16 có thể gây ra các triệu chứng khác biệt so với trước đây, gồm viêm kết mạc, ngứa hoặc đau mắt đỏ. Tình trạng này xuất hiện chủ yếu ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Triệu chứng này từng xuất hiện trong những đợt bùng phát dịch bệnh đầu tiên, nhưng chưa phổ biến. Hiện nay, số bệnh nhân được xác nhận có biểu hiện tăng cao hơn. Do đó, đây được coi là dấu hiệu mới của Covid-19 do biến chủng XBB.1.16 gây ra.

Tiến sĩ Gurmeet Singh Chabbra, giám đốc khoa Phổi, Bệnh viện Marengo châu Á, cho biết triệu chứng mất vị giác và khứu giác như khi nhiễm biến chủng Delta hiện không còn nhiều.

Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm Covid-19 cho một người dân tại New Delhi, Ấn Độ, tháng 1/2022. Ảnh: Reuters

Khả năng dẫn đến làn sóng Covid-19 mới thế nào

Theo dữ liệu từ INSACOG (Hiệp hội Gene SARS-CoV-2 Ấn Độ), phần lớn mẫu chứa XBB.1.16 được phân lập là từ Maharashtra. Tại khu vực này, hệ thống y tế không chịu áp lực, số người đến khám, nhập viện và tử vong tăng nhẹ.

Các chuyên gia nhận định biến chủng có thể khiến số ca nhiễm cao hơn, nhưng không có khả năng gây ra làn sóng dịch bệnh lớn như đầu năm 2022, khi Omicron lần đầu xuất hiện. Đợt dịch mới có thể quy mô tương đương với thời điểm biến chủng BA.4 và BA.5 của Omicron lây lan vào cuối tháng 4/2022.

Bác sĩ khuyến cáo mọi người đeo khẩu trang, vệ sinh tay thường xuyên, tiêm vaccine đúng và đủ liều, đặc biệt ở nhóm người già, có bệnh nền. Nếu mắc Covid, mọi người tự cách ly ngay và liên hệ với nhân viên y tế để được tư vấn thêm. Nghỉ ngơi đầy đủ, bổ sung nước và hoa quả, thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh. Người có bệnh nền hoặc tình trạng sức khỏe yếu phải báo cho cơ quan y tế.