Vận hành lò đốt rác tại Bệnh viện Bãi Cháy (TP Hạ Long).

Cách đây hơn 10 năm, Quảng Ninh khá “đau đầu” với chuyện xử lý chất  thải y tế. Thời điểm đó (năm 2002), ngoài Bệnh viện Lao - Phổi và Bệnh viện Đa khoa tỉnh có hệ thống xử lý chất thải rắn, các bệnh viện khác đều phải chọn phương thức xử lý bằng cách chôn lấp thủ công. Điển hình như vụ việc chôn rác thải nguy hại ngay trong khuôn viên của Trung tâm Y tế huyện Yên Hưng (nay là TX Quảng Yên) ô nhiễm môi trường, gây bức xúc trong nhân dân. Nhận thức rõ vấn đề chất thải y tế không còn là việc riêng của các bệnh viện, từ năm 2008 đến nay, ngành Y tế tỉnh đã triển khai 7 dự án đầu tư hệ thống xử lý chất thải y tế trên địa bàn, trong đó có 5 dự án đã hoàn thành, cơ bản đáp ứng yêu cầu công tác quản lý chất thải y tế từ tuyến tỉnh, huyện đến xã. Đến nay toàn tỉnh có 1 cơ sở y tế tuyến Trung ương, 17 cơ sở y tế tuyến tỉnh, 14 trung tâm y tế tuyến huyện, 2 bệnh viện đa khoa tuyến huyện, 186 trạm y tế xã, phường và các cơ sở hành nghề y tế tư nhân đều được quan tâm đầu tư trang thiết bị để xử lý nước thải, chất thải y tế.

Đưa chúng tôi đi thăm khu xử lý chất thải y tế trong khuôn viên Bệnh viện, bác sĩ Giang Quốc Duy, Giám đốc Bệnh viện Bãi Cháy, cho biết: Hệ thống thu gom, xử lý chất thải y tế của Bệnh viện được đầu tư xây dựng, lắp đặt đồng bộ, đúng tiêu chuẩn. Bệnh viện hiện có hệ thống xử lý chất thải rắn, công suất hoạt động 300kg/ngày, mỗi ngày hoạt động khoảng 3 giờ. Công tác thu gom rác thải được thực hiện đúng quy trình; mọi rác thải từ phòng bệnh ra khu xử lý được phân loại ngay theo đúng quy định của Bộ Y tế. Các sinh phẩm trước khi đưa đi xử lý được cho vào túi nilon màu vàng, khử khuẩn rồi đem xuống phòng lưu trữ. Sau khi tập kết trong vòng 48 giờ, toàn bộ sinh bệnh phẩm này sẽ được đem đi xử lý. Riêng với rác thải sinh hoạt, Bệnh viện ký kết với Công ty CP Môi trường đô thị Hạ Long thực hiện dọn dẹp, thu gom và xử lý tập trung.

Cũng như Bệnh viện Bãi Cháy, Bệnh viện Đa khoa tỉnh đặc biệt quan tâm đảm bảo môi trường sạch, đẹp, không để xảy ra nguy cơ lây lan dịch bệnh trong bệnh viện và khu dân cư. Định kỳ hằng năm, Bệnh viện ban hành các quy định, tổ chức tập huấn cho cán bộ, nhân viên về nội dung quản lý, xử lý rác thải y tế theo đúng quy định. Đặc biệt, đơn vị thực hiện tốt việc phân loại chất thải y tế; phối hợp với các đơn vị chuyên trách xử lý chất thải rắn nguy hại. Nhờ đó, lượng chất thải phát sinh (trung bình 37 tấn chất thải thông thường, 6 tấn chất thải y tế/tháng; 380m3 nước thải/ngày) đã được Bệnh viện xử lý đúng quy chuẩn.

Bên cạnh một số bệnh viện lớn có hệ thống xử lý chất thải y tế đạt yêu cầu thì hiện nay việc quản lý chất thải y tế nguy hại vẫn còn những bất cập. Hiện trên địa bàn tỉnh có 19 cơ sở y tế đã được đầu tư hệ thống lò đốt rác thải y tế; trong đó 15 lò còn hoạt động, 4 lò dừng hoạt động do thiết bị hoạt động không ổn định hoặc có kiến nghị của các hộ dân gần nơi có lò đốt. Hầu hết các lò đốt rác còn hoạt động đến nay đã cũ, phải sửa chữa nhiều lần, chi phí vận hành và sửa chữa tốn kém. Một số cơ sở y tế chưa có hướng dẫn phân loại và thu gom chất thải y tế cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân, nên có hiện tượng để lẫn rác thải y tế và rác thải sinh hoạt. Quy trình kiểm soát thu gom chất thải đã có, nhưng chưa thật sự chặt chẽ: Hầu hết việc vận chuyển rác thải nội bộ tại các cơ sở y tế thông qua các đơn vị dịch vụ vệ sinh môi trường ký hợp đồng với cơ sở y tế thực hiện (2/12 cơ sở y tế được kiểm tra là Bệnh viện Việt Nam - Thụy Điển Uông Bí và Trung tâm Y tế huyện Hoành Bồ do nhân viên tự thực hiện thu gom chất thải y tế). Công tác lưu giữ chất thải y tế cơ bản đảm bảo, nhưng một số nơi quản lý chưa tốt. Trung tâm Y tế TX Quảng Yên mới khánh thành và đưa vào sử dụng (tháng 1-2017), tại thời điểm kiểm tra (tháng 3-2017), hạng mục kho lưu giữ chất thải y tế chưa hoàn chỉnh; chất thải y tế được lưu giữ tạm tại phòng chuyên môn, tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm.

Thực tế chưa phát hiện cơ sở nào vi phạm quy định về xử lý chất thải y tế. Tuy nhiên, trước thực trạng còn nhiều kẽ hở trong quản lý loại chất thải được xếp vào diện nguy hại này rõ ràng là một mối lo đối với cộng đồng. Theo các chuyên gia y tế, trong chất thải y tế chứa đựng các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm, có thể thâm nhập vào cơ thể qua nhiều con đường khác nhau. Nước thải từ bệnh viện mang theo nhiều loại vi rút nguy hại có khả năng xâm nhập các loại thuỷ sản, vật nuôi, rau thuỷ canh. Do vậy, các cấp, ngành cần tăng cường hơn nữa công tác phối hợp kiểm tra, đặc biệt là đối với các cơ sở y tế quy mô nhỏ, nhằm xử lý các vấn đề phát sinh, xử lý nghiêm khắc các vi phạm. Đồng thời tăng cường công tác giám sát việc thu gom, lưu giữ, vận chuyển chất thải y tế...