Bột săm – pết, hóa chất đang được dùng để tẩy rửa thịt ôi thiu, bốc mùi sẽ làm suy giảm khả năng vận chuyển oxy đến các tế bào, tăng nguy cơ gây ung thư và đặc biệt nó có thể gây ra triệu chứng xanh xao – hội chứng blue baby đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em.

Vừa qua, bệnh viện Nhi Trung Ương vừa tiếp nhận một bệnh nhân là cháu Linh Giang (4 tuổi, trú tại quận Hai Bà Trưng – Hà Nội) nhập viện cấp cứu trong tình trạng da có màu hơi xanh, khó thở.

Trẻ em rất dễ mắc phải hội chứng blue baby nếu ăn phải thức ăn không đảm bảo

Hội chứng này cũng được gọi là methemoglobin, là một hiện tượng rối loạn máu. Máu không mang đủ oxy đi khắp cơ thể. Rối loạn này có thể được di truyền hoặc mắc phải do tiếp xúc với một số thuốc, chẳng hạn như kháng sinh, hóa chất và nitrat được tìm thấy trong thực phẩm và nước uống.

“Trong trường hợp của cháu Giang, nguyên nhân có thể là do cháu đã tiếp nhận một lượng khá lớn nitrat thường có trong các hóa chất bảo quản thực phẩm và nước uống trong các bữa ăn hàng ngày. Trải qua một thời gian dài khiến sức khỏe của cháu suy yếu dần, da xanh xao, khó thở và mắc hội chứng blue baby” – Bác sỹ điều trị cho cháu Giang cho biết.

Theo chị Nguyễn Thị Ngọc Điệp, mẹ của cháu Giang, hàng ngày chị vẫn cho cháu ăn những thức ăn bình thường cùng với cả nhà.

“Tôi vẫn ra chợ mua thịt cá về nấu và tẩm bổ cho cháu. Cháu không khảnh ăn nhưng không hiểu sao vẫn không tăng cân mấy. Không những vậy, cháu còn hay kêu tức ngực, khó thở và mới đây thôi người cháu bỗng xanh xao, tím tái nên gia đình tôi phải đưa cháu vào bệnh viện”

Cũng theo chia sẻ của chị Điệp, trước đây gia đình cũng nhận thấy da cháu Giang hơi xanh xao, nhưng đi khám thì bác sỹ bảo cháu bị thiếu máu, cần bổ sung sắt nên gia đình cũng không để ý lắm.

Chị Điệp chỉ tập trung bồi bổ cho cháu bằng thịt, cá hàng ngày và nghĩ rằng dần dần sẽ ổn chứ không ngờ rằng chính những loại thịt cá có chứa chất bảo quản, không đảm bảo an toàn có thể đã khiến cháu mắc hội chứng blue baby.

Cũng theo bác sỹ, hội chứng blue baby thường xảy ra ở trẻ sơ sinh, chủ yếu trẻ 6 tháng tuổi hoặc nhỏ hơn nữa, tuy nhiên trẻ em lớn và người lớn cũng không thoát khỏi căn bệnh này.

Da của một em bé bị hội chứng này có màu hơi xanh nên cũng khó phát hiện ở những trẻ có tông màu tối hơn.

Hóa chất tẩy rửa thịt ôi thiu làm tăng nguy cơ mắc hội chứng blue baby và ung thư ở trẻ nhỏ

Gần đây, dư luận đang xôn xao vì một hóa chất độc hại có tên là săm – pết được sử dụng để tẩy rửa thực phẩm ôi thiu thành tươi mới, đánh lừa người tiêu dùng.

Vẫn biết, đây là một loại hóa chất độc hại, song cụ thể hóa chất này là gì và tác hại của nó đến sức khỏe con người, đặc biệt là trẻ em sẽ như thế nào?

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm, ĐH Bách Khoa, Săm-pết có tên tiếng Pháp là salpêtre hay tên tiếng Anh là sanpet (hoặc saltpetre, salt peter…). Cách đọc săm-pết thực ra là cách gọi chệch đi từ tiếng nước ngoài.

"Hiện nay tại Việt Nam, bột săm-pết vẫn còn gây tranh cãi vì có người cho rằng săm-pết là tên thương mại cho muối kali nitrat (hay còn gọi là potassium nitrate: KNO3), nhưng một số ý kiến khác lại cho rằng bột săm-pết thực chất là Natri sunphat (Na2SO4), là một loại hóa chất tẩy trắng được dùng trong công nghiệp" - Ông Nguyễn Đắc Lộc, Phó Chi cục trưởng Chi cục quản lý thị trường thành phố Hà Nội cho biết.

Nếu săm-pết là KNO3 thì đây là chất dễ hoà tan trong nước và có khả năng hút ẩm. Nó thường được dùng cho các mục đích công nghiệp như sản xuất thuốc súng, kíp nổ, pháo hoa, diêm và sử dụng trong luyện kim.

Ngoài ra, nó còn được sử dụng trong nông nghiệp như một loại phân bón để cung cấp kali và nitơ (đạm) cho cây trồng (KNO3 có khoảng 39% kali và khoảng 14% nitơ).

Trong kali nitrat, yếu tố được quan tâm khi đề cập tính độc hại là nitrat (NO3), còn với kali thì thường được xem là không độc hại gì. Nitrat khi đi vào cơ thể ở mức bình thường (không nhiều lắm) thì không gây hại cho cơ thể.

Thế nhưng, vấn đề là ở chỗ: trong hệ tiêu hoá nitrat có thể bị khử thành nitric (NO2). Nitric là chất có khả năng biến hemoglobin trong máu (chất đóng vai trò vận chuyển oxy) thành chất methemoglobin (chất không có khả năng vận chuyển oxy).

Do đó, nếu lượng nitrat vượt quá mức cho phép, lượng nitric được tạo thành sẽ nhiều lên và làm suy giảm khả năng vận chuyển oxy đến các tế bào.

Về lâu dài, nó có thể gây ra triệu chứng xanh xao, đặc biệt là ở trẻ em (hội chứng blue baby). Hệ quả xấu nhất là có thể gây bất tỉnh, thậm chí tử vong do thiếu oxy cung cấp cho tế bào cơ thể. Bên cạnh đó, nitric có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến giáp và được cho là làm tăng nguy cơ gây ung thư.

"Tuy nhiên, điều đáng nói là KNO3 nói chung và nitrat nói riêng không phải là chất bị cấm sử dụng trong thực phẩm. Nó được phép sử dụng trong thực phẩm với liều lượng nhất định như một chất phụ gia bảo quản.

Cụ thể, theo các tiêu chuẩn về phụ gia cho thực phẩm của EC, KNO3 được phép sử dụng cho thực phẩm như là chất phụ gia giữ màu, có mã số quốc tế (hay chỉ số E) là E252 (E: Europe: châu Âu. Ở VN mã số của chất này được đề cập trong các tài liệu là 252)" - PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh cho biết.

Tại nước ta, theo quyết định số 867/1998/QĐ-BYT của Bộ Y tế về “danh mục tiêu chuẩn vệ sinh đối với lương thực, thực phẩm”, mức giới hạn tối đa cho phép của hàm lượng KNO3 cho các sản phẩm thịt hộp, thịt muối, lạp xưởng, jambon là 500mg/kg (500mg KNO3 trong 1kg thực phẩm).

Bên cạnh đó, trong một kết quả kiểm nghiệm gần đây, theo thông tin từ Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia, trong một mẫu bột săm-pết mới được kiểm nghiệm cho thấy hóa chất này có tên là Natri sunphat (Na2SO4), là một loại hóa chất tẩy trắng được dùng trong công nghiệp và không nằm trong danh mục phụ gia được sử dụng trong thực phẩm do Bộ Y tế quy định.

“Hóa chất Na2SO4, trong công nghiệp có thể dùng để tẩy trắng, làm bào mòn thậm chí ngay trong lĩnh vực y tế khi kết hợp ở chiết xuất với một số hoạt chất khác sẽ trở thành loại dung dịch sát khuẩn mạnh. Nhưng nếu khi lạm dụng hóa chất này trong lĩnh vực thực phẩm thì sẽ gây hại tới sức khỏe của người tiêu dùng” -  Theo ThS. Phùng Văn Trung - Phó phòng Hóa học các hợp chất thiên nhiên (Viện Công nghệ hóa học).

Tuy nhiên, dù săm-pết có là KNO3 hay Na2SO4 thì đều có chứa độc tố gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con người, mà nghiêm trọng nhất là tăng nguy cơ gây ung thư ở cả người lớn và trẻ em, ngoài ra còn nó có thể gây ra triệu chứng xanh xao – hội chứng blue baby đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em.