Ngày 21/9, trong báo cáo "Những con số vô hình", Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết bệnh tim, ung thư, tiểu đường và bệnh hô hấp đã vượt qua các bệnh truyền nhiễm, trở thành "kẻ giết người" hàng đầu trên toàn cầu.

Theo báo cáo, điều kiện sinh hoạt, lối sống không lành mạnh có thể gây tử vong cho 41 triệu người mỗi năm, trong đó 17 triệu người dưới 70 tuổi. WHO nhận định giảm thiểu các yếu tố nguy cơ gây nên những bệnh này có thể cứu sống hàng triệu người.

"Cứ hai giây, thế giới lại có một người dưới 70 tuổi chết vì bệnh không lây nhiễm. Dù vậy, các nước và quốc tế chỉ chi nguồn ngân sách hạn chế để phòng ngừa chúng. Đây thực sự là một thảm kịch", Bente Mikkelsen, người đứng đầu bộ phận giám sát bệnh tật của WHO, cho biết.

Bệnh không lây nhiễm cũng ảnh hưởng đến phản ứng của cơ thể trước các mầm bệnh truyền nhiễm, chẳng hạn Covid-19. Báo cáo chỉ ra rằng người sống chung với béo phì hoặc tiểu đường có nguy cơ chuyển nặng và tử vong cao hơn nếu nhiễm virus.

"Dữ liệu đã vẽ ra một bức tranh rõ ràng. Vấn đề là thế giới không chịu nhìn vào đó", các chuyên gia cảnh báo.

Trái ngược với suy nghĩ của nhiều người, các căn bệnh liên quan đến "lối sống" không phải vấn đề của riêng nước phát triển. Nghiên cứu cho thấy 86% các ca tử vong sớm do bệnh không lây nhiễm xảy ra ở các nước có thu nhập trung bình và thấp.

Nguyên nhân nằm ở lĩnh vực sức khỏe và cả yếu tố "công bằng", tiến sĩ Mikkelsen nhận định. Ông chỉ ra rằng người dân ở các nước nghèo hơn ít được tiếp cận với các biện pháp phòng ngừa, điều trị và chăm sóc thích hợp.

Một người được xét nghiệm tiểu đường tại phòng khám Care Harbour LA ở Los Angeles, California, ngày 11/9. Ảnh: Reuters

Cổng dữ liệu của WHO cho thấy tỷ lệ tử vong vì bệnh tim mạch cao nhất thế giới là ở các quốc gia như Afghanistan và Mông Cổ. Cơ quan này cho rằng không thể đổ lỗi hoàn toàn cho lối sống của các bệnh nhân, vì phần lớn các yếu tố nguy cơ nằm ngoài tầm kiểm soát của họ.

"Môi trường sống của nhiều người ảnh hưởng đến quyết định, khiến việc đưa ra các lựa chọn lành mạnh trở nên khó khăn, nếu không muốn nói là bất khả thi", báo cáo cho biết.

WHO nhấn mạnh đây là một vấn đề có thể khắc phục, vì các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh không lây nhiễm đã được liệt kê đầy đủ trong y văn và nhiều nghiên cứu. Sử dụng thuốc lá, rượu bia, chế độ ăn uống không lành mạnh, lười vận động và ô nhiễm không khí được coi là nguyên nhân chính khiến số ca bệnh tăng vọt. Riêng việc hút thuốc lá đã gây ra hơn 8 triệu ca tử vong mỗi năm.

Báo cáo của WHO cho biết 8 triệu ca tử vong là do chế độ ăn uống không lành mạnh, ăn quá ít, quá nhiều hoặc thực phẩm kém chất lượng.

Ngoài ra, rượu bia là nguyên nhân gây ra ung thư, xơ gan, dẫn đến cái chết của khoảng 1,7 triệu người hàng năm. Thiếu hoạt động thể chất ước tính gây hơn 830.000 ca tử vong.

WHO lập luận việc giảm thiểu những yếu tố này là chìa khóa để cứu sống 39 triệu sinh mạng trong vòng 7 năm tới.

"WHO kêu gọi chính phủ áp dụng các biện pháp can thiệp hiệu quả để ngăn chặn 39 triệu ca tử vong trong năm 2030, giúp vô số người khác sống lâu, khỏe mạnh và hạnh phúc hơn", Mikkelsen cho biết.

Báo cáo cho biết việc bơm thêm 18 tỷ USD mỗi năm vào biện pháp phòng ngừa ở các nước thu nhập thấp có thể tạo lợi ích kinh tế ròng là 2,7 nghìn tỷ USD trong 7 năm tới.