Ðối phó với chứng đau chi ma

Luyến tiếc phần chi đã bị cắt cụt là một yếu tố gây đau chi ma.

Đau do bệnh tật và sự luyến tiếc phần chi bị cắt cụt

Đau chi ma là đau sau khi đã bị cắt mất chi mà bệnh nhân vẫn bị đau như còn chi đó. Đau mỏm cụt là đau ở vị trí đã cắt cụt. Cảm giác chi ma là cảm giác phần chi bị cắt mất như vẫn còn, gồm: nóng rát, cảm giác kiến bò và chuột rút.

Nghiên cứu về cơ chế não bộ tự “lập lại đường truyền” sau một chấn thương như phẫu thuật thì số lượng “lập lại đường truyền” của não tương quan với mức độ đau chi ma: sự lập lại đường truyền ở người có các triệu chứng đau chi ma nhiều hơn ở những người không bị đau chi ma. Cho đến khi não điều chỉnh cảm nhận theo độ dài của chi đã bị cắt cụt gọi là thu gọn, đau chi ma sẽ giảm.

Trước đây, người ta nghĩ rằng đau chi ma chỉ xảy ra ở những người bị cắt cụt chi, nhưng hiện nay, nhiều nghiên cứu cho thấy: một số người bẩm sinh không có chi có thể cũng cảm thấy kiểu đau này. Tuy nhiên, cảm giác chi ma gặp ở người bị cắt cụt chi nhiều hơn ở người bẩm sinh không có chi. Đau mỏm cụt xảy ra ở nhiều người bị đau chi ma và có thể liên quan với đau chi ma.

Chữa trị thế nào?

Nếu người nào đau hơn một năm không điều trị thì thường khó điều trị hơn.

Các liệu pháp không phẫu thuật có thể làm giảm đau chi ma: kích thích điện dây thần kinh qua da (TENS); kích thích từ qua hộp sọ (TS) là dùng một dòng điện yếu được đưa vào các điện cực trên da đầu làm giảm đau trên 1 tuần mới cần điều trị nhắc lại; kích thích tủy sống (SCS) bằng dòng điện yếu được truyền vào tủy sống  để giảm đau; kích thích não sâu tương tự như kích thích tủy sống để giảm đau; sốc điện (ECT).

Phẫu thuật khi điều trị nội khoa và thủ thuật không xâm lấn thất bại.

Chăm sóc cây cối cũng là một cách giảm chứng đau do chi ma ở thương binh.

Kỹ năng đối phó và tự chăm sóc

Có nhiều cách để làm giảm sự khó chịu do đau chi ma mà người bệnh có thể thực hiện như sau: Tìm những hoạt động khiến bạn không tập trung vào cơn đau như đọc sách, nghe nhạc; Tập luyện các môn hoặc làm công việc yêu thích như đi bộ, bơi, đi xe đạp, làm vườn, chăm sóc cây cảnh, nuôi chim, thú…; Tìm cách thư giãn như tắm nước ấm hoặc nằm nghỉ, thiền, tập yoga; Tham gia các hoạt động giúp bệnh nhân xích lại gần với những người khác như nói chuyện điện thoại hoặc đi chơi với bạn bè, tham gia các câu lạc bộ thơ văn...Chăm sóc mỏm cụt như tháo hoặc lắp chi giả, xoa bóp mỏm cụt, chườm lạnh hoặc chườm nóng có thể làm giảm đau. Việc xử trí đau chi ma có thể tạo nên sự khác biệt lớn trong cảm nhận của người bệnh. Khi làm một phương pháp mà không làm giảm đau, hãy thử phương pháp khác hoặc phối hợp nhiều phương pháp.