Đổ xô đi tiêm vắc-xin dịch vụ, nhiều phụ huynh vô tình bỏ lỡ cơ hội phòng bệnh cho con

Hiện nay, do tâm lý nghi ngại, nhiều gia đình đã đổ xô tới các cơ sở tiêm vắc-xin dịch vụ khiến chúng ta lại rơi vào tình trạng thiếu trầm trọng vắc-xin dịch vụ, nhất là các loại vắc-xin “5 trong 1”, “6 trong 1” và thủy đậu. Vậy phải chăng chúng ta đang đối mặt với tình trạng khủng hoảng về vắc-xin?

Thời của vắc-xin dịch vụ?

Vài năm trở lại đây, sau một vài sự cố trong tiêm chủng và nhân tiện các sự cố này lại được một số người “thổi” rùm beng lên đã khiến cho dư luận hết sức hoang mang. Thậm chí, họ không chỉ “soi” vào qui trình tiêm chủng mà họ còn “mở rộng” sang các vấn đề khác như về chất lượng vắc-xin, qui trình bảo quản, sản xuất... đã khiến cho người dân lo ngại, thậm chí nhiều bậc cha mẹ còn hình thành tâm lý, tiêm vắc-xin “miễn phí” thì chất lượng không thể đòi hỏi tốt hơn và không ít gia đình đã chuyển sang tiêm vắc-xin dịch vụ.

Các loại vắc-xin trong Chương trình TCMR luôn luôn đầy đủ, bảo đảm phòng ngừa bệnh cho trẻ. Ảnh: TM

Đặc biệt, tại Hà Nội và TP. HCM, nhiều gia đình đã đổ xô tới các điểm tiêm vắc-xin dịch vụ cho trẻ. Điều này đã khiến cho các điểm tiêm vắc-xin dịch vụ trở nên quá tải, thiếu cơ sở vật chất và đặc biệt là tình trạng thiếu vắc-xin. Như đã biết, khác với vắc-xin trong CT TCMR là những vắc-xin được dự trù hàng năm, đi theo định hướng của quốc tế, do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo theo từng đợt chiến lược, vắc-xin dịch vụ được sản xuất, nhập khẩu và phân phối theo cơ chế thị trường. Vắc-xin là một loại sinh phẩm, hạn sử dụng ngắn, bảo quản rất khắt khe và không chế biến lại được, khi các đơn vị hay doanh nghiệp nhập về mà không bán được thì sẽ bị lỗ nặng. Vì vậy, chỉ khi có đơn đặt hàng, các hãng dược mới sản xuất. Như vậy, độ lùi thời gian giữa lúc nhu cầu rộ lên cho đến khi các lô vắc-xin về đến cơ sở tiêm dịch vụ thường mất khoảng thời gian khá dài, khoảng vài tháng nên rất dễ xảy ra tình trạng khan hiếm.

Theo khảo sát của chúng tôi tại Phòng tiêm chủng Viện Vệ sinh dịch tễ TW (Hà Nội) ngày 1/3 cho thấy, trong số 37 sản phẩm vắc-xin dịch vụ đang được tiêm chủng tại đây thì có tới 1/2 đang ở tình trạng hết vắc-xin. Trong số này có những vắc-xin đặc biệt ở tình trạng khan hiếm, đang có hàng nghìn gia đình chờ đợi để được tiêm chủng như vắc-xin 5 trong 1, 6 trong 1, thủy đậu... thì có loại sẽ hết đến sang năm.

Phải chăng đang có tình trạng khủng hoảng vắc-xin ?

Vừa qua, tại Lễ khởi động Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia vắc-xin phòng bệnh cho người, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết: Hiện Việt Nam đã tự sản xuất được 10/11 vắc-xin trong TCMR và tương lai gần nhất sẽ xuất khẩu vắc-xin sởi. Đến năm 2020, Việt Nam sẽ sản xuất và thương mại hóa được ít nhất 7 loại vắc-xin quan trọng phòng bệnh cho người tại Việt Nam, đáp ứng yêu cầu CT TCMR trong nước, thay thế vắc-xin nhập khẩu, tiến tới xuất khẩu vắc-xin ra một số nước trong khu vực và thế giới.

Bởi vậy, hiện nay nói rằng nước ta “thiếu vắc-xin” là không chính xác. Theo GS.TSKH. Nguyễn Thu Vân, nguyên Giám đốc Công ty Vắcxin và Sinh phẩm số 1 (Vabiotech): Hiện nay, trong CT TCMR, 11 loại vắc-xin cơ bản (trong đó vắc-xin Hib đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng) lúc nào cũng có và về cơ bản hoàn toàn là vắc-xin do Việt Nam sản xuất. Tất cả các loại vắc-xin được cấp phép sử dụng, dù là vắc-xin ngoại hay do Việt Nam sản xuất đều phải qua nhiều bước kiểm định, thử nghiệm lâm sàng và đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế và an toàn sử dụng. Các loại vắc-xin được viện trợ từ nước ngoài là “5 trong 1” cũng có trong chương trình nhưng các bà mẹ ngần ngại không cho con mình đi tiêm đúng đợt do một số sự cố đã xảy ra với trẻ sau khi tiêm vắc-xin trước đây. Vì trẻ không được tiêm chủng nên các bệnh dịch lại dễ quay trở lại hơn, dẫn đến tình trạng mọi người đổ xô cho con đi tiêm dịch vụ khi thấy dịch bệnh có chiều hướng bùng phát, ví dụ như gần đây là dịch sởi. Như vậy, thực chất tình trạng ở nước ta hiện nay là vắc-xin trong CT TCMR thừa, trong khi vắc-xin dịch vụ thiếu.

Đây cũng là nỗi băn khoăn của nhiều chuyên gia y tế vì các vắc-xin trong CT TCMR cũng đều là vắc-xin tốt, chẳng hạn như vắc-xin sởi do VN sản xuất hoàn toàn trên dây chuyền và công nghệ Nhật Bản, được đánh giá là vắc-xin tốt trên thế giới. Vấn đề đặt ra là tại sao các gia đình lại phải cố chờ để tiêm dịch vụ cho các cháu và để trẻ phải đối diện với nguy cơ mắc bệnh do không đảm bảo lịch tiêm chủng?