Đây là nội dung chính ở hội thảo “Tăng cường phòng chống dịch bệnh trước sự biến đổi phức tạp của các tác nhân gây bệnh do virus, vi khuẩn” do Cục Y tế Dự phòng phối hợp với Quỹ Unilever Việt Nam và nhãn hàng Lifebuoy tổ chức sáng 15/5.

Ông Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng chia sẻ, bên cạnh những dịch bệnh được thanh toán loại trừ như đậu mùa, bại liệt, uốn ván sơ sinh… thì có những loại bệnh mới xuất hiện.

Ông dẫn chứng: "Nếu trước kia, chúng ta kiểm soát được dịch bệnh xảy ra ở một địa phương, thì nay, chỉ trong vòng 2 giờ đồng hồ đã có thể lan ra các nơi khác. Có bệnh vốn không xuất hiện ở miền núi (tả, thương hàn...), hiện cũng có mặt ở khu vục này". Yếu tố môi trường, biến đổi khí hậu, điều kiện vệ sinh kém... là những tác nhân gây dịch bệnh. Hiện một số bệnh dịch có nguy cơ bùng phát mạnh, nếu không phòng kịp thời sẽ có thể sẽ lan nhanh (ví dụ như: sốt xuất huyết).

PGS. TS Trần Đắc Phu. Ảnh: Hà Mai

Ông Nguyễn Đức Khoa, Phó trưởng Phòng Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Cục Y tế dự phòng cho biết thêm, trong giai đoạn năm 2010-2014, trung bình từ tháng 5 đến tháng 8, cả nước ghi nhận hơn 400.000 trường hợp bị cúm - cao nhất trong 10 loại bệnh thường gặp vào mùa hè (cúm, tiêu chảy, tay chân miệng, sốt xuất huyết, ly trực trùng, sốt rét, Adenovirut, lỵ amip, viêm não virus, thương hàn). Bệnh tiêu chảy xếp thứ hai với 252.240 ca bệnh. Các căn bệnh này rất dễ lây lan thông qua đường hô hấp, ăn uống và tiếp xúc bằng tay.

Nguy cơ bùng phát dịch bệnh mùa hè cao là do điều kiện khí hậu, nhiệt độ thuận lợi cho các loại vi khuẩn, virus; nóng ẩm mưa nhiều, muỗi truyền bệnh phát sinh và phát triển mạnh; sự tập trung đông người tại các điểm vui chơi, giải trí, du lịch tăng cao đột biến hơn. Học sinh, sinh viên từ các thành phố lớn về quê nghỉ hè cũng có thể mang theo mầm bệnh, ví dụ như trước đây, học sinh trường Ngô Thời Nhiệm (TP HCM) mang theo những ổ cúm A về địa phương.

Theo khuyến cáo của Đại diện Cục Y tế dự phòng, người dân cần diệt muỗi, diệt lăng quăng, bọ gậy để phòng bệnh sốt xuất huyết. Phụ huynh nên đưa trẻ đi tiêm phòng văcxin đầy đủ, không chờ đợi vắcxin dịch vụ. Tại các điểm tiêm vắcxin dịch vụ có tiêm cả vắcxin trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Các thành viên trong gia đình cần tăng cường vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng thường xuyên, vệ sinh đồ dùng, đồ chơi cho con.

Bà Claire McDonald - đại diện Hiệp hội Y tế công cộng Hoàng Gia (RSPH). Ảnh: Hà Mai

Trên thế giới, số bệnh truyền nhiễm cũng tăng nhanh trong 10 năm qua. Bà Claire McDonald - đại diện Hiệp hội Y tế công cộng Hoàng Gia (RSPH) - tổ chức sức khỏe đa lĩnh vực, hoạt động độc lập hơn thế kỷ qua cho biết, mỗi năm vi khuẩn  tiếp tục mạnh hơn, gây ra những căn bệnh kéo dài lâu hơn và với nhiều triệu chứng nghiêm trọng. Thuốc trị những căn bệnh này không còn hiệu quả như trước. Đơn cử như một đứa trẻ khi mắc bệnh tiêu chảy có thể cảm thấy đau bao tử trầm trọng hoặc chảy nước mũi, tăng nguy cơ mất nước. Những loại vi khuẩn biến đổi có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác thường, làm bệnh tiêu chảy diễn biến khó lường hơn trước.

Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2013 cho thấy bệnh tiêu chảy giết chết 2,2 triệu người trên toàn cầu, hầu hết dưới 5 tuổi, chiếm tới 4% tỷ lệ tử vong.

Các chuyên gia đều cho rằng, thời tiết nắng nóng, vệ sinh cá nhân, môi trường, thiếu thuốc đặc trị và vắcxin dự phòng đã khiến bệnh dễ lây lan, khó phát hiện, thời gian mắc bệnh kéo dài và triệu chứng có thể nghiêm trọng.

Một trong những cách đơn giản để phòng tránh các bệnh do virus, vi khuẩn biến đổi gây nên là rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước, nhưng hiện nhiều người dân chưa chú trọng. Nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới cũng chỉ ra, đầu tư 3,35 USD để rửa tay với xà phòng mang lại lợi ích tương đương với khoản đầu tư 11 USD cải tạo nhà xí và 223 USD để nối nguồn cung cấp nước cho các hộ gia đình.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm BV Nhi đồng 1 (TP HCM). Ảnh:Hà Mai

Tuy nhiên, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm BV Nhi đồng 1 (TP HCM) bày tỏ những lo ngại trong việc thay đổi thói quen rửa tay bằng xà phòng. Nhiều trẻ rửa tay ở trường nhưng về nhà lại không tuân thủ vì người lớn chưa làm gương. Vấn đề nhà vệ sinh trong trường học đặt ra nhiều nguy cơ vì đây là môi trường trẻ dễ mang mang mầm bệnh ra cộng đồng. Đó cũng là lý do nhiều trẻ nhịn tiêu, nhịn tiểu, không dám uống nước khi ở trường dẫn đến nhiều hệ lụy sức khỏe.

Ông Trần Đắc Phu dẫn chứng thêm, nhiều trường có nhà vệ sinh nhưng khi cơ quan chức năng đi kiểm tra thì lại đóng cửa, có nơi cô giáo cầm chìa khóa. Thậm chí có nhà vệ sinh không được dọn dẹp hàng ngày. Có nhà tiêu thì phải giữ cho nhà tiêu sạch cũng là cả vấn đề.

Phát biểu tại hội thảo, bà Trần Tuệ Tri, Phó Chủ tịch ngành hàng chăm sóc cá nhân và truyền thông, Unilever Việt Nam chia sẻ thông tin của dự án hợp tác “Vì một Việt Nam khỏe mạnh” với hành trình “Nối vòng tay lớn” đến năm 2020. Mục tiêu của chương trình nhằm cam kết đến 2020 bảo vệ 25 triệu trẻ em Việt Nam khỏi nguy cơ do vi khuẩn, virus gây ra.

"Unilever tin rằng hành động đơn giản rửa tay với xà phòng diệt khuẩn sẽ cứu sống nhân loại. Chính vì vậy, trong 20 năm qua, chúng tôi đã góp phần thay đổi hành vi rửa tay của một tỷ người trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, chúng tôi cũng góp phần cải thiện sức khỏe, vệ sinh và nâng cao chất lượng cuộc sống của hơn 20 triệu người dân trong 5 năm qua", bà cho biết.