Chăm sóc bệnh nhân tại Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà.

“Hai trong một”

Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà hiện có 3 khu nhà khá cũ kỹ nằm gọn trong khuôn viên rộng chừng 2ha. Bác sĩ Đặng Tuấn Hùng, Giám đốc Trung tâm chia sẻ: “Ban đầu, đây chỉ là phòng khám đa khoa khu vực thuộc Bệnh viện huyện Quảng Hà (cũ); rồi được nâng cấp thành phân viện Đầm Hà với quy mô 25 giường bệnh. Khi tái lập huyện Đầm Hà, thì đây được quyết định thành Trung tâm Y tế vừa thực hiện chức năng khám, chữa bệnh, vừa thực hiện chức năng y tế dự phòng. Đơn vị cũng được giao quy mô 50 giường bệnh. Mô hình này đã được duy trì từ đó đến nay. Cơ sở vật chất cũng chỉ được nâng cấp, sửa chữa một vài lần chứ chưa có đầu tư lớn. Về thiết bị y tế thì mấy năm gần đây, Trung tâm được trang cấp nhiều trang thiết bị hiện đại như máy nội soi tiêu hoá, máy siêu âm màu 4D, máy thở…”.

Chăm sóc bệnh nhân tại Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà.

Với việc quy định chức năng, nhiệm vụ như vậy, Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà được bố trí 126 biên chế và 18 hợp đồng (bao gồm cả cán bộ, nhân viên các trạm y tế tuyến xã trực thuộc Trung tâm quản lý); trong đó, chỉ có 22 bác sĩ; 32 người thuộc khối dự phòng. Tuy là đơn vị tương đương với bệnh viện hạng 3, nhưng Trung tâm chỉ bố trí được 7 khoa, phòng (theo quy định, bệnh viện hạng 3 phải có 17 khoa, phòng); trong đó, nhiều khoa, phòng phải ghép, như: Khoa Nội - Nhi - Lây; Khoa Ngoại - Sản - chuyên khoa… Bác sĩ Hùng lý giải: “Nguyên nhân là do không đủ cơ sở vật chất và nguồn nhân lực. Tuy nhiên, chúng tôi cũng luôn cố gắng chủ động để bệnh nhân không phải nằm ghép”.

Bên cạnh việc chỉ đạo công tác khám chữa bệnh, Trung tâm cũng tăng cường tham mưu cho UBND huyện các biện pháp thực hiện chương trình mục tiêu y tế quốc gia, như: Chương trình phòng chống lao; tiêm chủng mở rộng; vệ sinh an toàn thực phẩm; phòng chống sốt rét; bảo vệ sức khoẻ tâm thần cộng đồng; phòng chống HIV/AIDS; chăm sóc sức khoẻ bà mẹ trẻ em - KHHGĐ; phòng chống suy dinh dưỡng; phòng chống dịch bệnh… Theo bác sĩ Hùng, mô hình “hai trong một” này rất thuận lợi cho công tác quản lý, nhất là đối với một huyện nhỏ như Đầm Hà trong điều kiện cơ sở vật chất và nguồn nhân lực còn khó khăn. Hơn nữa, với mô hình này, cán bộ quản lý đơn vị hoàn toàn có thể chủ động, linh hoạt trong công tác điều động nhân viên khi cần thiết phải ưu tiên cho công tác khám, chữa bệnh hoặc công tác dự phòng trong những thời điểm nhất định.

Có thể nhân rộng?

Mô hình “hai trong một” không phải mới mà đã tồn tại và được duy trì ở thời điểm năm 2007 trở về trước. Đến cuối năm 2007, đầu năm 2008, với mục đích tăng cường hiệu quả hoạt động của khối y tế dự phòng, trên địa bàn tỉnh đã có 8 địa phương (Đông Triều, Quảng Yên, Hoành Bồ, Cẩm Phả, Vân Đồn, Tiên Yên, Hải Hà, Móng Cái) lần lượt tiến hành tách mô hình này ra làm 2 đơn vị riêng biệt là bệnh viện và trung tâm y tế. Tuy là 2 đơn vị riêng biệt, nhưng ở các trung tâm y tế huyện vẫn có những chức năng, nhiệm vụ cần sử dụng nhân lực và trang thiết bị y tế giống như khối bệnh viện. Chẳng hạn như: Hệ thống xét nghiệm huyết học; máy siêu âm phục vụ cho công tác chăm sóc SKSS; xét nghiệm tìm một số vi khuẩn… Trong 8 địa phương này, chỉ có Vân Đồn là bố trí cơ sở vật chất riêng biệt. Các địa phương còn lại, trung tâm y tế phải mượn nhờ cơ sở vật chất của các đơn vị khác hoặc nằm chung trong khuôn viên của bệnh viện huyện. Thế mới có tình trạng như ở Bệnh viện Đa khoa huyện Hoành Bồ, có tới 2 phòng đặt máy siêu âm, 2 phòng xét nghiệm trong cùng khu nhà, bởi tầng trên được bố trí là nơi làm việc của Trung tâm Y tế huyện, tầng dưới là nơi làm việc của Bệnh viện Đa khoa huyện. Đó còn chưa kể tình trạng “kẻ ăn không hết người lần không ra”, trong khi Bệnh viện rất cần xe cấp cứu thì ở Trung tâm Y tế chiếc xe này hoạ hoằn lắm mới sử dụng đến.

Trước sự chồng chéo, bất hợp lý và lãng phí này, nhiều ý kiến đề xuất nên quay trở lại mô hình “hai trong một” như trước kia, giống với Đầm Hà, Bình Liêu, Ba Chẽ và Cô Tô đang làm. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến ngược lại. Như ở Hoành Bồ, dự kiến phương án tinh giản bộ máy, biên chế, hệ thống y tế cấp huyện lại là chia đôi bộ máy, nhiệm vụ của Trung tâm Y tế huyện, một phần chuyển về bệnh viện, một phần thành lập đội dự phòng chuyển về Phòng Y tế huyện quản lý. Còn ở Đầm Hà, mô hình “hai trong một” nhưng vẫn duy trì việc bố trí bác sĩ tại các trạm y tế tuyến xã, dù những trạm y tế này nằm cách Trung tâm Y tế huyện không xa.

Bác sĩ Đặng Tuấn Hùng, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà cho rằng: “Mô hình “hai trong một” thực sự tinh gọn, tuy nhiên chỉ phù hợp với những huyện nhỏ. Còn những địa phương có điều kiện và lớn như Móng Cái, Cẩm Phả thì lại sẽ rất bất cập. Với các trạm y tế tuyến xã, nhất là thị trấn Đầm Hà, vẫn duy trì bác sĩ ở đây vì họ còn thực hiện rất nhiều việc, như quản lý y dược tư nhân; khám sức khoẻ cho người cao tuổi, học sinh; khám nghĩa vụ quân sự…”.

Nhập vào hay tách ra đang là bài toán đòi hỏi ngành Y tế phải có lời giải để làm sao bộ máy được tinh gọn, hiệu quả. Trước khi đi đến quyết định cuối cùng, ngành Y tế cần cân nhắc, có sự đánh giá chuẩn xác hiệu quả của mô hình “hai trong một”, xem có thực sự phù hợp với điều kiện ở mọi địa phương trong tỉnh.