Conakry Guinea, ngày 01/8/2014

Kính thưa  các vị tổng thống và các vị Bộ trưởng Y tế,

Kính thưa đại diện các cơ quan báo chí,

Kính thưa toàn thể quý vị đại biểu,

Tây Phi đang đối mặt với dịch bệnh sốt xuất huyết do vi rút Ebola. Đây là đợt bùng phát dịch chưa từng có, đi kèm với những thách thức khôn lường và rất khó kiểm soát.

Nguyên nhân của dịch là do một chủng vi rút gây chết người nguy hiểm nhất trong dòng họ vi rút Ebola.

Đây là vụ dịch lớn nhất trong lịch sử gần 4 thập kỷ của căn bệnh này, với tổng số mắc là 1.323 ca, trong đó có 729 ca tử vong, xảy ra tại 4 nước Tây Phi.

Dịch bệnh diễn ra tại những khu vực có dân di biến động qua biên giới và lây truyền qua đường hàng không, điều này trái ngược với những gì diễn ra trong các vụ dịch trước đây. Các trường hợp mắc bệnh sinh sống tại khu vực nông thôn, nơi khó tiếp cận và ở các thành phố đông dân cư.

Cuộc họp này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong hoạt động ứng phó dịch bệnh. Sự hiện diện của 4 vị nguyên thủ quốc gia là một minh chứng rõ ràng về sự quan tâm và những cam kết mang tính chính trị cấp cao.

Tôi xin đưa ra một số những đánh giá thẳng thắn về tình hình dịch bệnh mà chúng ta đang đối mặt.  Từ “Chúng ta” ở đây tôi muốn nói tới đất nước các bạn và các nước lân cận, Tổ chức Y tế thế giới và các đối tác bao gồm các tổ chức xã hội, dân sự, cộng đồng quốc tế, các quốc gia và châu lục khác có thể hỗ trợ và trợ giúp các bạn trong công cuộc phòng chống dịch bệnh.

Trước hết, có thể nhận định, vụ dịch này lan truyền nhanh hơn những nỗ lực kiểm soát và phòng chống của chúng ta. Nếu tình hình tiếp tục trở nên xấu hơn, hậu quả có thể rất thảm khốc, nhiều sinh mạng sẽ mất, kinh tế xã hội sẽ suy thoái trầm trọng và nguy cơ dịch sẽ lan truyền sang các nước khác là rất lớn.

Bên cạnh đó, dịch bệnh đang gây ảnh hưởng tới một số lớn các y, bác sỹ và nhân viên y tế, một trong số lực lượng quan trọng nhất trong công tác khống chế dịch bệnh. Tính đến nay, dịch bệnh đã cướp đi sinh mạng của hơn 60 cán bộ y tế, đã quên thân mình để chăm sóc cho các bệnh nhân nhiễm vi rút chết người này.

Thứ hai, tình hình dịch bệnh tại Tây Phi là sự kiện y tế đang được cộng đồng quốc tế quan tâm và phải được ưu tiên triển khai khẩn cấp ở cả cấp quốc gia và quốc tế. Những kinh nghiệm phòng chống dịch bệnh tại châu Phi trong gần bốn thập kỷ qua cho thấy, nếu chúng ta kiểm soát và quản lý tốt, thì hoàn toàn có thể khống chế được dịch bệnh do vi rút Ebola.

Ebola không phải là vi rút tồn tại trong không khí. Vi rút lây truyền sang người khi có sự tiếp xúc gần với dịch thể của người nhiễm hay chết do nhiễm vi rút Ebola. Nguy cơ lây nhiễm vi rút Ebola trong cộng đồng dân cư là không cao. Tuy nhiên, chính phủ các nước và cộng đồng quốc tế không nên để vi rút này lưu hành rộng rãi và trong thời gian dài trong dân cư.

Sự biến đổi liên tục và dễ thích nghi là cơ chế sinh tồn của vi rút và các vi khuẩn khác. Vì vậy, chúng ta không nên tạo cho loại vi rút này những cơ hội tồn tại mạnh mẽ hơn.

Thứ ba, phòng chống dịch bệnh do vi rút Ebola không phải chỉ là vấn đề của ngành y tế hay y tế công cộng, mà là vấn đề của toàn xã hội. Những thói quen và phong tục tập quán của người dân là nguyên nhân chính gây lây lan dịch bệnh và là rào cản lớn đối với việc khống chế nhanh và hiệu quả dịch bệnh. Sự quan tâm và tham gia của cả xã hội cũng phải được xem như một phần không thể thiếu của công tác phòng chống dịch bệnh.

Thứ tư, ở một số khu vực, các đường lây truyền dịch bệnh xảy ra ngầm mà con người không thể nhìn thấy rõ và không được báo cáo. Do dịch bệnh gây ra tỷ lệ tử vong cao, nhiều người ở những khu vực bị ảnh hưởng đã liên tưởng tới án tử hình và vì vậy thích chăm sóc cho người thân của mình tại nhà hay tìm kiếm sự trợ giúp của thầy lang hơn là đến cơ sở y tế.

Những trường hợp bệnh nhân như vậy làm cản trở các chiến lược khống chế nhanh dịch bệnh. Hơn nữa, thái độ, hành vi của người dân có thể tạo nên mối đe dọa an ninh cho đội phòng chống dịch khi mà nỗi sợ hãi và sự hiểu lầm chuyển thành sự giận dữ, thù địch và bạo động.

Cuối cùng, mặc dù hiện vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh hay phương pháp điều trị đặc hiệu, dịch bệnh sốt xuất huyết do vi rút Ebola hoàn toàn có thể được khống chế. Các hoạt động phòng chống dịch bệnh do vi rút Ebola gồm việc phát hiện sớm, cách ly bệnh nhân, theo dõi và giám sát người tiếp xúc gần với người mắc bệnh và việc thực hiện các quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn nghiêm ngặt.

Ngoài ra, chúng ta đã có một số bằng chứng cho thấy việc phát hiện sớm các trường hợp mắc và hỗ trợ điều trị làm tăng cơ hội sống cho người nhiễm. Đây là thông điệp cần được truyền thông tới công chúng.

Kính thưa các quý vị,

Các nước bị ảnh hưởng đã rất nỗ lực trong phòng chống dịch bệnh và đã triển khai nhiều biện pháp rất hiệu quả. Tuy nhiên, vi rút Ebola tại Tây Phi đòi hỏi chúng ta cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa.

Cá nhân tôi đã thực hiện trách nhiệm điều phối các nỗ lực ứng phó dịch bệnh trên toàn thế giới của WHO và có trách nhiệm huy động các hỗ trợ mà các bạn cần trong khả năng cao nhất có thế. Nhu cầu thì rất lớn.

Việc lập biểu đồ dịch bệnh chính xác và chi tiết đang là nhu cầu khẩn cấp. Tất cả các quốc gia bị ảnh hưởng và quốc gia có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh cần xây dựng kế hoạch ứng phó cấp quốc gia, và các kế hoạch này cần được phối hợp và điều phối tầm khu vực.

Cơ sở vật chất và nhân lực y tế cho việc cách ly và hỗ trợ điều trị bệnh nhân cần được trang bị đầy đủ. Ở một số nơi còn thiếu những yếu tố cần thiết như điện và nước máy sinh hoạt.

Hiện tại số lượng cán bộ tham gia phòng chống dịch bệnh tại các quốc gia và quốc tế chưa thỏa đáng. Phương tiện phòng hộ là rất cần thiết, tuy nhiên gây cảm giác nóng bức và cồng kềnh, làm giảm thời gian làm việc của các bác sỹ và y tá tại cơ sở cách ly bệnh nhân.

Công việc phòng chống dịch bệnh và chăm sóc bệnh nhân mắc bệnh của cán bộ y tế  là vô cùng căng thẳng, do vậy, họ cần được trả thù lao xứng đáng.

Mai táng người chết là một phong tục truyền thống của người dân giúp làm giảm đau thương cho người sống, tuy nhiên cần phải được thực hiện một cách an toàn, vì vi rút Ebola rất dễ lây truyền khi người mai táng tiếp xúc gần với dịch thể của người chết.

Theo dõi và giám sát người tiếp xúc gần cũng là một công việc đầy thách thức đòi hỏi nhiều cán bộ tham gia hơn.

Cần tăng cường nâng cao nhận thức cho người dân về tình hình và đặc tính của dịch bệnh do vi rút Ebola. Các thông điệp gửi đi từ các nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu các cộng đồng và tôn giáo là vô cùng quan trọng, tuy nhiên, việc khống chế dịch bệnh này cũng đòi hỏi những chiến dịch phòng chống được thiết lập và thực hiện chuyên nghiệp với sự hỗ trợ từ các chuyên gia bên ngoài.

Tùy theo tình hình dịch tễ, chính phủ có thể áp đặt một số lệnh cấm vận như  hạn chế tổ chức lễ hội tập trung đông người và các lễ hội hành hương.

Chính phủ có thể huy động cảnh sát và quân đội để bảo đảm an toàn và an ninh cho đội phòng chống dịch bệnh. Ở một số nước đã huy động được các lực lượng này.

Theo quy định của Điều lệ Y tế quốc tế, tôi đã triệu tập cuộc họp Ủy ban Ứng phó sự kiện khẩn cấp sẽ diễn ra vào ngày 06/8/2014 để đánh giá những vấn đề và mối liên quan mang tính quốc tế về dịch sốt xuất huyết do vi rút Ebola tại Tây Phi.

Tôi rất mong đợi các chuyên gia của Ủy ban này, gồm cả các thành viên đến từ các nước Tây Phi sẽ giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng quốc tế về tính chất nghiêm trọng của dịch bệnh này và những khó khăn thách thức mà để vượt qua nó rất cần sự hỗ trợ khẩn cấp của cộng đồng quốc tế.

Tôi có mặt tại đây để trực tiếp cảm nhận được sự quan tâm và ghi nhận các nhu cầu cần được hỗ trợ của Quý vị

Như tôi đã đề cập trước đó, dịch bệnh sốt xuất huyết do vi rút Ebola hoàn toàn có thể được khống chế, các đường lây truyền của vi rút này hoàn toàn có thể bị phá vỡ và chúng ta phải cùng nhau thực hiện được điều đó.

Xin trân trọng cám ơn!