Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, nguyên nhân các ca TCM biến chứng tử vong bên cạnh việc phát hiện trễ còn phải nói đến... lỗi của ngành y tế.

Cực kỳ nguy hiểm

Theo TS Nguyễn Văn Bình, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, đến thời điểm này, người dân vẫn tưởng tay chân miệng (TCM) là bệnh truyền nhiễm thông thường và chủ quan. Tuy nhiên, nếu dựa trên số ca mắc do TCM từ đầu năm đến nay trên cả nước đã lên đến con số gần 22.000 và phủ rộng trên toàn lãnh thổ VN đã cho thấy, dịch bệnh TCM cực kỳ nguy hiểm.

Trong số đó, các tỉnh, thành có tỉ lệ mắc/100.000 dân cao nhất của cả nước là: Hải Phòng (110,8), Lào Cai (82,5), Đà Nẵng (60,7), Đồng Tháp (60,3), Vĩnh Phúc (57,4), Bình Định (46,5), Bà Rịa - Vũng Tàu (46), Khánh Hòa (45,2)... Khu vực Nam Bộ ghi nhận số trường hợp tử vong cao nhất là 13 ca chiếm 81,3% số tử vong của cả nước. Trong đó, địa phương có nhiều ca tử vong là: An Giang, Đồng Tháp, Đồng Nai, TPHCM, Cần Thơ...

Nhiều bệnh nhân mắc tay chân miệng bị tuyến dưới chẩn đoán sai. Ảnh:?V.T

Mặc dù đã được tập huấn theo phác đồ điều trị mới và đã được các BV tuyến trên chuyển giao kỹ thuật, tuy nhiên... theo nhận định của Cục Quản lý khám, chữa bệnh thì tỉ lệ tử vong do mắc TCM trong 3 tháng đầu năm tại VN vẫn rất cao, 81,2% số ca tử vong nằm ở các BV tuyến tỉnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhận định, năm ngoái, sau khi xây dựng phác đồ điều trị TCM thì số ca tử vong giảm hơn một nửa. Đây là một bệnh đặc biệt xảy ra ở trẻ nhỏ, 80% ca mắc là ở trẻ dưới 3 tuổi. Bệnh thường diễn tiến rất nhanh nên khâu theo dõi bệnh là rất quan trọng. Cần lưu ý rằng, các khâu sai sót trong điều trị chính là năng lực của điều dưỡng. Lâu nay, việc điều trị TCM và các phác đồ mới chỉ tập huấn cho các BS nhưng lại quên rằng, vai trò của điều dưỡng trong điều trị bệnh này rất lớn. Một êkíp trực phải đảm bảo có 1 BS và 3 điều dưỡng. Đó là chưa kể đến việc bàn giao ca trực, nhiều trường hợp tử vong trong thời gian bàn giao ca trực và việc nắm bệnh của ca mới chưa kỹ.

Tử vong oan do chẩn đoán sai

Dẫn chứng về điều này, BS Nguyễn Minh Tiến, Phó khoa Hồi sức cấp cứu BV Nhi Đồng 1 cho biết: Qua hồi cứu trên 141 hồ sơ bệnh án bệnh nhi tử vong do TCM năm 2011 và 12 hồ sơ bệnh nhi tử vong của 3 tháng năm 2012 cho thấy, 40/153 (26,1%) tử vong do chẩn đoán nhầm sang các bệnh khác như: Sốt xuất huyết, viêm phổi, hen suyễn, viêm màng não, viêm ruột, sốc nhiễm trùng, tuyến thượng thận... Thậm chí, 1/3 bệnh nhân chuyển viện không an toàn và có 2 trường hợp tử vong ngay trên đường đi.

Điều trị cho trẻ bị tay chân miệng tại BV Nhi Đồng 1, TP.Hồ Chí Minh. Ảnh: V.T

Cụ thể, có trường hợp bệnh nhi N bị TCM được BV địa phương chuyển đến BV Nhi Đồng 1 và trong hồ sơ bệnh án ngay từ tuyến dưới đã chẩn đoán nhầm sang nhiễm trùng đường ruột bởi trẻ có biểu hiện nôn ói rất nhiều. Do không được chẩn đoán đúng bệnh và không được điều trị sớm, bệnh nhi bị sốc nặng và sau đó dẫn đến tử vong.

Không những sai về chẩn đoán phát hiện bệnh, 3,9% ca tử vong đã được BV tuyến dưới phân độ bệnh TCM sai ngay từ lúc nhập viện. Ngoài ra, các nguyên nhân gây tử vong trong quá trình điều trị còn phải kể đến do các nhân viên y tế đặt nội khí quản giúp bệnh nhân thở quá trễ, hồi sức sai, sử dụng thuốc vận mạch không đúng, vẫn còn sử dụng dopanine hoặc có chỉ định milrinone nhưng không dùng, sử dụng gammaglobuline trễ...

Để giảm thiểu tử vong do TCM, Bộ Y tế cũng chỉ đạo 5 đơn vị (2 đơn vị ở miền Bắc và 3 đơn vị ở TPHCM) làm nhiệm vụ tập huấn cho các BS điều dưỡng nhi khoa ở tất cả các tỉnh, đặc biệt là các tỉnh có tỉ lệ bệnh nhi tử vong cao. Bộ Y tế cũng đã làm việc với bảo hiểm y tế để thanh toán các chi phí điều trị đối với bệnh này.

Nhận định của Cục Y tế dự phòng, trong năm 2012, bệnh TCM diễn biến rất phức tạp trên diện rộng với số ca mắc cao do: Tỉ lệ người lành mang trùng trong các ổ dịch cao tới 71%, thời gian thải trùng kéo dài tới 6 tuần, tỉ lệ người chăm sóc trẻ áp dụng biện pháp rửa tay phòng bệnh còn thấp. Bên cạnh đó, sự lưu hành của týp virus EV 71 cao nên có nguy cơ diễn biến bệnh cảnh lâm sàng nặng, dễ gây tử vong.