Hầu hết mọi người chỉ thấy được hương vị của nó tạo cho các món ăn rất giống các gia vị từ tự nhiên, chứ ít ai quan tâm đến chất lượng và độ an toàn của những loại gia vị tiện dụng này.

“Vũ khí” của các bà nội trợ

Cùng với sự lên ngôi của thực phẩm "handmade", các loại gia vị chế biến sẵn đang được người tiêu dùng ưa chuộng. Chúng hấp dẫn không chỉ vì hương vị thơm ngon mà còn bởi các bà nội trợ tin rằng những gia vị này không bị tẩm ướp chất bảo quản như những mặt hàng công nghiệp cùng loại.

Tuy nhiên hiện nay, ngoài các loại gia vị được kiểm định về độ an toàn, nhiều loại gia vị không nguồn gốc, xuất xứ cũng xuất hiện trên thị trường.

Tại chợ Đồng Xuân, những mặt hàng chủ yếu tư thương nhập về là gia vị nấu lẩu, xốt dùng để ướp thực phẩm nướng, bột chiên, viên xúp nấu phở... Tất cả đều được để trần trong những bao tải, những túi nilon buộc tạm bợ. Khách đến mua hàng chủ yếu là những quán bán phở, bán lẩu và mỗi lần mua không dưới vài chục cân gia vị.

Điều dễ nhận thấy nhất là tất cả các mặt hàng kể trên đều không có nhãn mác. Các chủ hàng chỉ cắm lên đó những tờ giấy đề nguệch ngoạc để chú thích cho mặt hàng của mình. Có rất nhiều gói gia vị lớn với mầu sắc sặc sỡ trên bao bì toàn là chữ Trung Quốc hoặc chữ Thái Lan không hề có chú thích về sản phẩm, cách dùng...

Rất nhiều loại gia vị chế biến sẵn được bày bán tại các chợ là hàng không nguồn gốc.

Tại một cửa hàng bán các loại gia vị tại chợ Đồng Xuân, khi biết PV có nhu cầu mua bột ướp thịt nướng, chị chủ quầy lôi ra một gói nhỏ giá 8.000 đồng và hướng dẫn: “Không cần nêm nếm thêm gia vị gì. Chỉ cần 1 gói nhỏ này là đủ để ướp 1 kg thịt heo, bảo đảm nướng lên sẽ thơm nức mũi”.

Kiốt này còn bày bán các loại gừng, hành, tỏi xay sẵn, những loại này được đóng gói từ 1 - 5 kg để bỏ mối cho bạn hàng.

Một tiểu thương tiết lộ, hàng này giá rẻ vì được xay từ hành, tỏi "dạt" của Trung Quốc, chủ yếu bán cho nhà hàng, quán ăn và các mối mua về bán ở chợ lẻ. Nhà hàng, quán ăn mua nhiều vì không tốn công xay mà giá lại rẻ, chỉ khoảng 25.000 đồng/kg. Cũng theo tiểu thương này, hành, tỏi xay thường được ướp hóa chất chống mốc và giữ màu để lâu hư.

Xu hướng mua sắm gia vị chế biến sẵn cũng đang lan tràn trên mạng internet. Vào website mua sắm lớn hay các diễn đàn có thể thấy xuất hiện rất nhiều topic như: "Các mẹ có biết chỗ nào mua bột me, bột tỏi ngon không?", "Khô mực tẩm gia vị đây nè, các chị vào mua nhé"... Nhiều mẹ ngồi rình cho bằng được loại gia vị tẩm ướp mà mình yêu thích.

"Từ ngày phát hiện ra gia vị tẩm ướp sẵn, nhà mình được thay đổi món nhiều hơn, các món cũng rất phong phú và đa dạng. Không chỉ mình, cả chồng và con cũng thích mấy loại gia vị chế biến sẵn này lắm", chị Nguyễn Hồng Nhung (Thanh Xuân - Hà Nội) chia sẻ.

Cẩn thận ung thư

Theo các bác sĩ, sử dụng gia vị không rõ thành phần, nguồn gốc xuất xứ để chế biến thực phẩm sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ngộ độc do chứa các chất phụ gia chưa được kiểm soát hoặc có thể đã bị cấm sử dụng, như hàn the, phẩm màu công nghiệp, kim loại nặng... Việc ngộ độc có thể cấp tính gây nôn ói tiêu chảy cấp, nhưng cũng có thể mãn tính, dần dần tích lũy trong cơ thể gây ra bệnh lý, rối loạn chuyển hóa hay ung thư.

TS Nguyễn Duy Thịnh, trưởng khoa CNSH & CNTP trường ĐH Bách Khoa HN cho biết: “Nếu gia vị chế biến sẵn được sản xuất từ những nguyên liệu nông sản bị mốc, hỏng thì bản thân nguồn nguyên liệu này đã nhiễm độc chất sinh học gây hại cho con người.

Ngoài ra người sản xuất thường hay dùng thêm các chất phụ gia thực phẩn để bổ sung vào, sự bổ sung này làm gia vị chế biến sẵn đa dạng hơn về vị nhưng nếu cho quá mức quy định sẽ dẫn đến những nguy cơ không tốt cho sức khỏe người sử dụng. Có thể gây nhiễm độc cấp tính: nôn mửa, ngộ độc…Nguy hiểm hơn là chất độc sẽ tích tụ dần trong cơ thể và gây các bệnh mãn tính…”.

Theo các bác sĩ, việc sử dụng loại gia vị không nguồn gốc này về lây dài có thể tích tụ thành chất độc gây hại cho cơ thể.

Theo một bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng: “Về cơ bản, gia vị có tác dụng làm cho món ăn có mùi vị riêng nên gia vị tự nhiên hay gia vị chế biến sẵn đều có thể dùng được. Nhưng gia vị chỉ là thành phần phụ trợ cho món ăn, không thể thay thế các nguyên liệu, không thể thay thế các chất đạm, tinh bột... có từ cá, thịt, đậu… nên đừng lạm dụng. Dù là sản phẩm ở dạng viên, lỏng hay bột thì cũng không nên dùng nhiều. Nếu các gia đình dùng thường xuyên, có thể gây suy dinh dưỡng, thậm chí về lâu dài có thể tích tụ thành chất độc gây hại cho cơ thể".

TS Duy Thịnh cho biết thêm, gia vị nấu lẩu, viên xúp phở, bún hay gia vị tẩm ướp đồ nướng... chỉ là một hỗn hợp hóa chất tạo độ ngọt (giống vị ngọt từ xương) và tạo hương vị cho món ăn nên có thể đánh lừa cảm giác người ăn dù không có giá trị dinh dưỡng. Trong đó, có chất siêu bột ngọt (còn gọi là chất I & G) ngọt gấp 200 lần bột ngọt thông thường sẽ gây cảm giác thèm ăn. Nếu lạm dụng dễ dẫn đến thiếu chất, suy dinh dưỡng.

Những mặt hàng trôi nổi, không nhãn mác, giá rẻ tiềm ẩn nguy cơ chứa các hóa chất, phẩm màu công nghiệp với nhiều tạp chất, kim loại nặng... nếu thường xuyên sử dụng, sẽ tích tụ dần trong cơ thể gây ung thư.