Thực phẩm ăn sẵn tiện lợi nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ gia tăng căn bệnh tim mạch.

Cuộc sống hiện đại với những bận rộn chốn công sở, thương trường đã khiến nhiều chị em chọn thực phẩm chế biến sẵn như một cứu cánh trong thực đơn bữa ăn gia đình, trong những chuyến picnic, dã ngoại, du lịch. 

Thị trường thực phẩm chế biến, sơ chế của Việt Nam vài năm gần đây có tốc độ phát triển từ 20- 40% mỗi năm. Nếu như trước đây, nói đến thực phẩm chế biến sẵn là nói đến mì ăn liền, bánh kẹo, khoai tây chiên, gà rán, giò, chả, nem chạo, thì nay người tiêu dùng ngày càng quen với những món tưởng như phải mất rất nhiều thời gian chế biến như chả giò (nem), thịt đông, chè kho, chân giò hầm măng lưỡi lợn... được làm sẵn và đông lạnh. 

Thị trường thực phẩm chế biến cũng đa dạng về hình thức chế biến, có cả loại tẩm ướp sẵn, hoặc đã làm chín, hoặc mới sơ chế chờ bàn tay bà nội trợ lành nghề.

Vốn bận rộn với lịch làm việc dày đặc trên cương vị lãnh đạo một công ty truyền thông, lại phải chăm sóc gia đình với 2 con nhỏ, chị Thúy Nga rất thích thực phẩm chế biến sẵn. Khoai tây chiên, gà rán KFC hay bánh mì hamburger, lạp xưởng, thịt nguội là những món ăn khoái khẩu của gia đình chị trong những ngày nghỉ. 

Hôm nào muốn đổi món Việt, chị lại tìm đến những món ăn đã sơ chế và cấp đông như thịt đông, nem cuốn, hay những món đòi hỏi rất nhiều thời gian chế biến như canh chân giò hầm măng lưỡi lợn, cá kho tộ..., kể cả khi nhà có khách, muốn đổi món nóng là các loại lẩu cũng được bày bán rất nhiều trên thị trường, nhất là ở các siêu thị.

Lý giải cho sự lựa chọn của mình chị Nga cho biết: Thực phẩm chế biến sẵn bày bán tại siêu thị khá vệ sinh, bám sát nhu cầu của người tiêu dùng, giá cả lại vừa với túi tiền, tiết kiệm được thời gian nấu nướng. Do vậy, thay vì đi chợ mỗi ngày, chị Nga chỉ cần tranh thủ mua rau tươi mỗi buổi chiều, cộng với 1- 2 lần đi siêu thị/tuần, là có thể tiết kiệm đáng kể thời gian, công sức và tiền bạc. 

Không những vậy, nếu như trước đây, mỗi ngày chị mất rất nhiều thời gian để ninh cháo cho con thì giờ đây, những cửa hàng cháo dinh dưỡng đã giúp chị tiết kiệm thời gian mà con chị lại luôn được đổi món.

Chị Hải Quyên, phóng viên trẻ của một kênh truyền hình mới xây dựng gia đình, lại luôn bận rộn với công việc, trong khi nhà chồng thỉnh thoảng lại muốn đoàn tụ đại gia đình để cải thiện. Là con dâu, việc đi chợ làm cỗ đối với chị là điều đương nhiên. Thế nhưng như nhiều phụ nữ thế hệ cuối 8X khác, chị thú nhận không giỏi việc bếp núc. Và chị tìm đến với thực phẩm chế biến sẵn như một lẽ đương nhiên. Chị có thể kể vanh vách những thực phẩm chế biến, đóng gói sẵn dùng để làm cỗ theo thực đơn Việt. 

Chả, giò cũng đã có khoảng vài chục loại như chả lụa, chả cua, chả cốm, chả quế, nem nướng, nem chua, lẩu có lẩu hải sản, lẩu thập cẩm, lẩu Thái Lan, lẩu kim chi, lẩu cá hồi, lẩu thịt bò, gà. Các món ăn chơi cũng rất phong phú như hải sản viên bánh mì, tôm tổ yến, chạo tôm, chạo cá. Món để làm cỗ đặc trưng ngày tết thì có thịt đông, chè kho, chân giò hầm măng lưỡi lợn, bóng xào hải sản và rau củ... muốn gì có đó.

Có cầu ắt có cung!

Phải khẳng định rằng chính xu hướng tiêu dùng tại các siêu thị và cửa hàng tự chọn đã tạo nên sự sôi động và mức tăng trưởng nhanh chóng của thị trường thực phẩm chế biến Việt Nam hiện nay.

Với những công nghệ chế biến và bảo quản mới, thực phẩm chế biến đã an toàn và bổ dưỡng hơn trước rất nhiều. Ví như việc sử dụng công nghệ hút chân không trong bảo quản thực phẩm tiệt trùng giúp thực phẩm giữ lại được hết vị tươi ngon, vitamin và khoáng chất. 

Xu hướng mới trên thị trường thực phẩm chế biến hiện nay là các sản phẩm không có chất bảo quản hay bất kỳ yếu tố nhân tạo nào để đảm bảo hoàn toàn độ tươi ngon và giá trị dinh dưỡng của thực phẩm. Tất cả các yếu tố này đều được thông tin rõ ràng trên bao bì sản phẩm để người tiêu dùng có khả năng lựa chọn chính xác nhất.

Nhiều năm gần đây, người Việt đang ngày một quen thuộc với những nhãn hiệu thực phẩm chế biến sẵn của các công ty trong nước như Vissan, Cầu Tre, Saigonfood, D&F, SG Fisco, ABT, Việt Hương, Đức Việt hay C.P. Không phải ngẫu nhiên mà đợt tết nguyên đán vừa qua, trên 80% sản phẩm chế biến sẵn trưng bày và cũng chiếm tỷ lệ doanh thu tương ứng trong các hệ thống siêu thị Coopmart, Maximark, Big C, Citimart là hàng nội, 98% thực phẩm chế biến là hàng sản xuất tại Việt Nam...

Còn tại các chợ, trung tâm mua sắm, thực phẩm chế biến sẵn cũng muôn màu muôn vẻ nhưng nguồn gốc xuất xứ có phần bát nháo. Ở cái thời nhà nhà chế biến thực phẩm, người người bán thực phẩm chế biến do nhu cầu ngày càng nhiều thì việc mở xưởng chế biến với dây chuyền hiện đại hay chỉ là vài chiếc nồi nấu cũng mang lại lợi nhuận khá cao. Và các sản phẩm thuần Việt ở chợ cũng được nhiều người tiêu dùng coi như món khoái khẩu như mắm tép thịt, cá kho, thịt kho, cháo dinh dưỡng...

Có nên phụ thuộc quá nhiều vào thực phẩm chế biến?

Theo khảo sát mới đây, một số chợ ở TPHCM vẫn thấy có sự xuất hiện của các loại lạp xưởng không rõ nguồn gốc. Còn cháo dinh dưỡng thì đố ai kiểm nghiệm được xem các thành phần trong đó có đúng với những quảng cáo của chủ cửa hàng. 

Để thực phẩm chế biến sẵn hấp dẫn người tiêu dùng bằng màu sắc, mùi thơm hấp dẫn, nhiều nhà sản xuất đã dùng những “gia vị” đặc biệt trong chế biến, mà trên thực tế thành phần của các “gia vị” này không thể thiếu hóa chất độc hại ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, ngay những miếng thịt quay vàng rộm, giòn tan hoặc những miếng thịt chân giò hun khói có màu bắt mắt, những cọng bún trắng tinh đều có thể tiềm ẩn chất bảo quản, tẩy rửa độc hại.

Tiến sỹ, Bác sỹ Trần Thị Minh Hạnh, Trung tâm Dinh dưỡng TP HCM cảnh báo thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất phụ gia và muối, dễ gây tăng huyết áp. Các loại lạp xưởng, xúc xích, dăm bông, vịt lạp... chứa nhiều muối diêm, chiên nướng ở nhiệt độ cao gây cháy khét dễ tạo nên nitrosamine là chất có khả năng gây ung thư. Không những vậy, mì ăn liền, khoai tây chiên, gà rán cũng chứa một loại chất béo rất nguy hiểm là trans fat - ăn khoảng 3g mỗi ngày có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim cao gấp 3 lần so với người chỉ ăn 2,5g/ngày.

Tại một cuộc hội thảo về dinh dưỡng mới đây, TS Nguyễn Thị Bạch Yến (Viện Tim mạch quốc gia) cho biết, các chất béo dạng trans có nhiều trong thực phẩm là một trong những nguyên nhân làm gia tăng các bệnh tim mạch. 

Tại New York (Mỹ) hàng năm có hơn 500 người chết vì bệnh tim mạch có liên quan đến chất béo này. Tại Việt Nam, mặc dù chưa có một con số cụ thể về số người mắc bệnh tim mạch do có liên quan đến trans fat. Nhưng có một thực tế là các bệnh tim mạch đang trở nên phổ biến ở Việt Nam với tỷ lệ mắc, tỷ lệ tử vong cao và nhiều biến chứng nguy hiểm. Người tiêu dùng không nên sử dụng quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn, nếu có thì sử dụng thực phẩm chế biến sẵn của các cơ sở có uy tín, còn hạn sử dụng, công bố rõ ràng các chỉ tiêu trên nhãn.