Nhân viên y tế tư vấn điều trị dự phòng cho bệnh nhân HIV/AIDS tại Trung tâm Y tế TP Hạ Long.

Quảng Ninh hiện có trên 5.400 người nhiễm HIV/AIDS còn sống và xác định địa chỉ. Con đường chính lây truyền HIV là quan hệ tình dục, đường máu và từ mẹ sang con; trong đó lây truyền HIV từ mẹ sang con là nguyên nhân phổ biến gây nhiễm HIV ở trẻ em dưới 15 tuổi. Quá trình lây nhiễm xảy ra trong suốt thời gian mang thai, chuyển dạ, trong khi sinh và giai đoạn cho con bú. Nếu không được điều trị dự phòng, tỷ lệ trẻ nhiễm HIV từ mẹ là 25-40%; còn khi được tiếp cận chương trình điều trị dự phòng, tỷ lệ này giảm còn 2-6%. Do đó, dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con khi mang thai có ý nghĩa rất quan trọng, giúp cho trẻ sinh ra không nhiễm HIV dù mẹ bị nhiễm.

Hằng năm, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được tỉnh Quảng Ninh triển khai toàn diện. Ngành Y tế tỉnh đã tích cực phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể của tỉnh đẩy mạnh công tác truyền thông giúp phụ nữ chủ động tìm hiểu, nắm rõ nguy cơ lây nhiễm và đường lây truyền HIV, từ đó biết cách tự phòng bệnh cho mình, tránh lây nhiễm HIV cho con. Đồng thời mở rộng các dịch vụ tiếp cận, tư vấn, xét nghiệm sớm HIV để có những can thiệp kịp thời, thích hợp, như: Tư vấn và xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai; tư vấn điều trị thuốc kháng vi rút (ARV) sớm cho phụ nữ mang thai; cung cấp thuốc ARV và điều trị phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con; tư vấn hình thức nuôi dưỡng trẻ phù hợp. Năm 2019, Quảng Ninh phấn đấu 95% số phụ nữ mang thai nhiễm HIV được uống thuốc sớm và tuân thủ điều trị bằng thuốc ARV (thuốc ARV có tác dụng ngăn sự nhân lên của vi rút HIV và làm giảm số lượng vi rút HIV trong cơ thể người mẹ, góp phần bảo vệ sức khỏe cho mẹ, giảm nguy cơ lây truyền bệnh cho con); thai phụ thực hiện xét nghiệm máu từ 3-6 tháng/lần.

Tất cả phụ nữ khi mang thai cần đến các cơ sở y tế xét nghiệm HIV càng sớm càng tốt, để được tư vấn cách phòng tránh lây nhiễm.

Phòng khám ngoại trú nhi (Bệnh viện Đa khoa tỉnh) đang theo dõi 39 trẻ mới sinh từ mẹ nhiễm HIV. Từ sơ sinh cho đến 4-6 tuần tuổi, những trẻ này được điều trị thuốc ARV, tùy phác đồ nhằm giảm nguy cơ bị nhiễm HIV do sự phơi nhiễm trong quá trình sinh, nhất là qua đường âm đạo. Đồng thời trẻ được thực hiện xét nghiệm PCR sớm phát hiện tình trạng nhiễm HIV và được cấp sữa ăn thay thế sữa mẹ đến hết 12 tháng tuổi. Phòng khám cũng quản lý, điều trị thuốc ARV cho 75 trẻ nhiễm HIV. Theo chia sẻ của nhân viên y tế tại Phòng khám ngoại trú nhi, 39/39 trẻ đang theo dõi đều có kết quả xét nghiệm âm tính, không nhiễm HIV.

Cách đây hơn chục năm, khi mang thai ở những tháng đầu, chị T.T.H. (phường Trần Hưng Đạo, TP Hạ Long) thực hiện xét nghiệm máu và phát hiện bị nhiễm HIV. Vượt qua cú sốc tinh thần, được sự động viên giúp đỡ của gia đình và các bác sĩ, chị đã quyết tâm điều trị bệnh theo đúng phác đồ. Con của chị được sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh. Đến năm 2018, chị H. sinh con thứ 2 khỏe mạnh nhờ sự tư vấn của các y, bác sĩ. Chị H. chia sẻ: "Niềm vui lớn nhất của gia đình tôi là các con được sinh ra khỏe mạnh, vui vẻ. Tôi hy vọng những người mẹ không may nhiễm HIV được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe để sinh ra những đứa con khỏe mạnh".

Siêu âm cho thai phụ tại Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh.

Những kết quả tích cực từ các biện pháp can thiệp, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã làm thay đổi rất lớn nhận thức của cộng đồng về mang thai và sinh sản ở phụ nữ nhiễm HIV. Để thực hiện thành công mục tiêu giảm tỷ lệ nhiễm HIV từ mẹ xuống dưới 2% vào năm 2020, thời gian tới ngành Y tế tỉnh tiếp tục mở rộng độ bao phủ và nâng cao chất lượng các dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe, tư vấn cho người dân khi có nhu cầu, nhất là đẩy mạnh công tác tư vấn xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai; đảm bảo phụ nữ mang thai nhiễm HIV được chăm sóc thai nghén và điều trị bằng thuốc ARV; tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng về phòng chống HIV, trong đó chú trọng vận động những phụ nữ nhiễm HIV thực hiện tránh thai an toàn, sinh đẻ có kế hoạch.